فرید بھنڈار

(تھل- پِڑ- سہتو، سنگیاں، ہوئی ورتی کھیڈ وکھیندیاں نیں- دوالے لوک سُنن ڈُھکیا اے)-

سہتو: ایہا تھل

ایہا چن پِیر دا میلہ

ایہا رات چنوں چودھوِیں

چالیہہ ورھے تھی گئے نیں کہ پنجاہ

چڑھدی کلا ہئی

ایہا ویلا

کِھتیاں1 دکھن ول پئیاں بھوندیاں نیں

تے میں پئی گاونی آں

مُساگ2 ملیندی دا گُذر گیا ڈینہہ سارا

سنگار کریندی دا گُذر گیا ڈینہہ سارا

کجلا پائم سُرخی لایم

کیتم یار وسارا

ہا ارمان سسی کُوں ایہا کیچ دی ملکہ تِھیساں جد پرنیساں3

(پِڑ وِچ بُڑبُڑ بے ملومی- سہتو بول جتھاؤں چاتیس1 اُتھائیں دھر دِتے نیں)

واج: سہتو بول خدا دا ناں ای

سہتو: میں ہُن گاون مُکائی بیٹھی آں

ہور واج: پر کیوں، ہے نا انھیر سائیں دا

ہور واج: ایہہ اساں مسکِیناں دی امانت ای تیڈے کول خیال کریں-

سہتو: اساڈے پِڑ وِچ تے کدیں کھنگوریا وی نہیں کوئی- کون ہا ایہہ وِچ ٹوک کرن والا-

واج: باہر وگاؤ اوئے چا کے جیہڑا وی ہے ایہہ سُنجا2

(ہِک بُڈھڑا اُٹھیائے، مُونہہ وِچ کُجھ آکھدا باہر نِکل گیائے)

ہور واج: کملا اے بُڈھڑا

ہور واج: گیا اوہ شودھا- بول تُوں سہتو ہاں3 پیا نِگھردا4 ای

سہتو: ہے کون ایہہ

واج: جو وی ہے دفع دُور تھیا

سہتو: میں پُچھنی آں کون ہے ایہہ

واج: اپر قطب آلی ڈَھکی تے ڈیرا ای ملتان کیاں دھبیاں5 دا-

ہور واج: چھوڑ تُوں بھاء لاء- سَو ورھا جیہڑا ٹپی کھلا اے اوں کُوں تے آپ پتہ کوئی نہیں اوہ کیا پیا بکیند اے شودھا

سہتو: اگوں بول چاساں میں تاں جے سچی دساؤ جو آکھی اے اوس۔

واج: ایویں بُڑبُڑ کریندا ودا ہئی جانے سسی دی گال ایویں تاں نہیں- بھاء لاء تُوں-

ہور واج: اساں تاں اونویں سُننی او کرماں آلیئے جیویں تُدھ سُناونی اے-

ہور واج: سئین1 کناں دی ہوئیوں، جیویں، بول تُوں-

سہتو: گھر پورا کیتم پِڑ دا- پر جیویں جِند چھکِیج2 گئی ہووے- آپنا اَلاء میکوں اوپرا جاپے-

پِڑ نبیڑ میں ہکلی نِکل پئی آں- قطب والی ڈَھکی ونج چڑھی آں-

(ڈَھکی اُتے مچ- ڈھانی وِچ اوہا بُڈھڑا، باوا دھبیاں دا-)

باوا: آ گئی ایں

سہتو: نہ کوئی نہ

باوا: کِتھاں ہیں

سہتو: اُتھائیں پِڑ وِچ-

باواـ: گاون پُورا نہیں ہویا اجے

سہتو: میں گنویا ای کوئی نہیں-

باوا: کیہ پئی کرینی ایں اُتھاں مُڑ-

سہتو: آپنی کاوڑ1 پئی بھکھانی آں: کون ہیں تُوں- جاندا نہیں میں سہتو ہاں دِھی بکھاں بائی دی- بائی جوالی دی دوہتری- ست پِیڑھیاں تھیاں نی اج تائیں پِڑ وِچ ساہ نہ اُچا گِھدا2 کہیں3- کیہ کراں پر- کاوڑ میڈی سواہ ہوئی پئی اے- ہکا ای ٹوہ پلّہ پھدی کھلی اے اوس ویلے دی: جے ایویں نہ ہئی گل سسی دی تاں کیویں ہئی-

باوا: ٹُکر کھاویں نا- اج پُورا توا ہے چندر4 دا سِر تے- اگلے دی پہلی آوِیں ملتان تاں دسیساں-

سہتو: باوا تُساں وڈکے ہو دھبیاں دے، بھٹھی چا گھتو مینوں تے چِنتا مُونجھ میڈی دھو کے کڈھو باہر- ساڈے وڈکے نہ بنو نا جیہڑے ہِک بول ناہن دسیندے، سِکھن والے دی عمر مُک ویندی ہئی اگلے دی پہلی اُڈِیکدیاں-

(باوا ہسیائے- اُٹھ ہانڈیوں چاول پا رکابی سہتو اگے دھریوس-)

باوا: دُراڈی تاں نہیں اگلے دی پہلی- کھا-

سہتو: (اُٹھ کھلی اے) تاں ایہہ وی اگلے دی پہلی آ کھاساں ملتان-

دینہہ اوکھے لنگھے چند تکیندی دے- آئی پہلی- میں دھوبی واڑے اپڑ گئی آں ساجھرے- اگے جیویں میلہ نہ ہووے؟ دیگاں چڑِھیاں پئیاں نیں- ڈھول پیا وجدا اے کُجھ ادھکھڑ دھبّے چِٹِیاں پگاں بدھی بیٹھے نیں ہِک پاسے-

سہتو: میں باوا جی کُوں مِلن آئی آں کِتھاں نیں اوہ-

اِک: بَھلے ویلے آئے ہو بائی صاحبہ اج تریجا دیہاڑا اے پورے ہوئے نوں- اوسے دی جمعرات جے اج-

سہتو: (کُوکی اے) بکھیڑاں کریندے اوہ- اوہناں دا کارا اے مینڈے نال چند دی پہلی دا-

دُوجا: کیہ ہا کارا1 بائی صاحبہ، کوئی پُشاک دِتی آہی تُساں دھواون کیتے-

(اِک ادھکھڑ سوانی آن کھلی اے کول)

سہتو: میں چن پِیر دے میلے سسی گنوی اے تاں ٹوکیا ہانیں میکُوں- جانے ایویں نہ ہئی گل سسی دی- اج سدیا ہانیں میکُوں دسن واسطے کیویں ہئی اصل-

تریجا: (سوانی نوں) کیہ پئی ویہنی ایں چراگاں دِسدا نہیں او کون آئے

کھلوتے نی- اندر کھڑ نا-

سہتو: چراگاں مینوں اندر لے گئی- اندر بِھیڑ اے اَلیندیاں کھاندیاں دی- میکُوں ہِک پاسے بہال رکابی چاولاں دی دِتیوس-

چراگاں: ایویں ہا اوہ مَوجی- من آئی کرنا- اساں تاں سُنی کدے نہیں اوہدے کنوں کائی وکھری گل سسی 

دی-

سہتو: میں گراہی1 چاتی اے ول رکھ دِتی اے- رُنی آں- جاپے باوا پیا آہندا اے ہُن کھا وی نا- آکھیو ناہی میں ملتان ای آ کھاساں اگلے دی پہلی- ول جیویں رات تھی گئی- میں گواچی ودی آں بالڑی- حرم دروازے- اوہا گلِیاں نیں مکان وی اوہا پر آپنا گھر نہیں پیا لبھدا- ڈَور بَھور میں اِک بوہا کُھلا ڈِٹھائے، اندر وڑ گئی آں- اگے نانی میڈی بائی جوالی بیٹھی ریاض پئی کریندی اے- کول باوا- دوئے جوان نیں آپو وِچ ہسدے وی نیں ہتھاں تے ہتھ مار کے جیویں پرانا یرانہ ہے- میڈے ول اُکا دھیان نہیں کریندے جیویں ہوواں ای نہ-

باوا: بھٹھی تپ ویندی او اندر تیڈا واج سُن کے جوالیئے-

جی کریندا اے آپنا لایا پایا وِچ سَٹاں تے دُھپ ونجے سبھ- کوئی نوِیں پوشاک مِلے تیڈی دِتی تے پاواں- نویں جہان تے آواں

تینوں مِلن-

جوالی: رج گیائیں دُوجیاں نوں دھو دھو پویندا؟ میں تینوں کیہ پوانائے میں تے بھری پئی آں آپ- دَھبے دَھبے، پوشاکاں والیاں دے لائے- میں تے تیڈی آس تے بیٹھی آں- آویں تے دھوویں-

سہتو: نانی مُڑ الاپ جھویا1 اے- سگوِیں میڈی شکل تے میڈا واج- کوئی گاون جیہا گنویوس- مینوں کوئی سار نہیں لگی اصلوں- نہ سُر نہ بول- ڈر جیہا لگن لگا مینوں-

باوا: سسی دی سناویں نہ جوالیئے- اوہ جیہڑی تُدھ سُنائی ہئی ہِک وارِیں چن پِیر دے میلے-

جوالی: (گنوی) مساگ ملیندی دا گُذر گیا ڈینہہ سارا

سنگار کریندی دا

ہا ارمان سسی کوں ایہا کیچ دی ملک تھیساں، جد پرنیساں

باوا: نہ، ایویں نہ ہئی اوہ گل-

سہتو: باوا اُٹھیائے- میں مگرے آں- اوہا گلِیاں نیں اوویں اوپریاں- اساں دھوبی واڑے آ گئے ہاں- میکُوں آہدا اے بہہ ونج- کھاویں نا اج پہلی او- اکھاں کھولِیاں نیں میں تاں اوویں بیٹھی آں- روون کَھلدا نہیں- نال آ بیٹھی کُڑی میڈے ہان دی،

میڈی ہنج1 پُونجھیندی اے-

کُڑی: میں تیڈا گاون تے سُنیا اے سہتو- تیڈا روون نہ ہا ڈِٹھا- میں رمّو آں- باوے دی بھین دی پڑدوہتری- ماما ای اُوں کُوں سڈیندی ہامی- نِکی عمرے پرنا دِتو ہانیں میکُوں چاچے دے پُتر نال- وڈی ہوئی تے اوہدے گھر گئی آں- پر وَسی کوئی نہیں اُتھاں- دِل نہ ہئی- دِل ہورویں ہا- پڑھاں- جاناں دُنیا کُوں- ایہہ اساں کون ہاں- کیہنوں پئے مَل مَل دھونے آں- آپنے آپ کُوں؟ میں سوہرا گھر چھوڑ کے آ گئی- باوے آکھیا نہ جا جے جی نہیں تاں- کر جیویں دِل ای-

چراگاں: (سِر تے آ کے) ایہہ آ بیٹھی اے نہ پُٹھیاں پڑھاون تیکُوں سہتو بائی، نہ سُنیں ایہدیاں- پڑھائیاں اوس بُڈھڑے دوزخی دِیاں- ست پِیڑھیاں پاڑ اساڈِیاں لتاں اَڈی بیٹھی او کارخانے-

(ٹُر گئی اے)

رمو: چاچی او، سس میڈی- مامے آپوں لِکھت دوائی ہئی میکُوں تے کارخانے لوایا ہاس- ایس نہیں بخشنا اُوں کُوں-

سہتو: رمو مینوں پڑھا دیسیں جو باوے پڑھایا تینوں-

رمو: وڈا گھرانہ ای سہتو- وڈیاں گھراں والے سُن سَمدے2 نی گاون

تیڈا- تُوں کیہ کرنائے میڈا پڑھیا- سوچنی آں اوہ گاون کِتھاؤں آوے- جیہڑا بے گھریاں کُوں جاگ لاوے چا-

سہتو: میں رمو دا مُونہہ پئی ویہنی آں- ایہہ کیہ پئی آہندی اے- اچیتی1 میں نہیں، میڈے اندروں ہور کوئی بولی اے: ’’میں سُناساں اوہ گاون‘‘- میں مُڑ گھر نہ گئی رمو نال ای رہ پئی- ہور وی ترَے آہِیاں اوہدے نال- سوما، لاجو تے کرتاری- اوہ مینوں بول سُجھاون میں سُر تال دساں اوہناں نوں- جلسیاں جلوساں وِچ اساں رَل گنوِیاں- ہڑتالاں تے- ہِند سندھ بھنوِیاں- سٹاں ٹوکاں وی سہیاں گھنیاں- جیل وی بھوگی- تنگی اسانوں موکھ 2 آہی- عجب کوئی موج ہئی اندر-

(کارخانے دا بند گیٹ- ہڑتال- سہتو، رمو، سوما، لاجو تے کرتاری پئیاں گاوندیاں نیں وِچ وِچ نعرے- ہڑتال ہے ہڑتال ہے ظلم کی پڑتال ہے-)

رنگ مچیا جی رنگ مچیا

کاوڑ پرانی رل کے چھانی، جَنی کَھنی گُھٹ گُھٹ رچیا

اِک دی لگی سبھ دے لیکھے، سیک سبھس3 دا اِک اِک سیکے

آوی سنگت دی چڑھ کچیا

اِٹ کھڑّکے دُکڑ وجے، ننگ رلن تاں کِردے کجّے

اوڑک سچی کر سچیا

ہینے1 ہتھل2 نمانے ٹُر پئے، پَٹن پُرانے ٹھانے ٹُر پئے

جدن اجوکا سچ پچیا

(پُلس آئی اے- اِک پُلسِیا آن ڈھولکی ٹُھڈا مار پرانہہ کریندا اے- سہتو نوں والوں پھڑ چِھکیوس- کُڑیاں رَلیاں نیں-)

لاجو: چھوڑ- کون اے تُوں-

پُلسِیا: دسیناں تینوں وی تُوں کون ایں-

لاجو: میں وی دسینی آں تینوں- چھوڑ، پِچھانہہ ہوویں نا-

رمو: میں دھوبن آں- جے آکھیں تے بھٹھی چڑھا دیاں ہا خلعت جیہڑی انگریز پوائی اے تینوں- کیہ کجیا اے ایس- دسیں نا- ستاں پِیڑھیاں دی بُھکھ دِیاں لاساں- دھڑ3 نموشی4 دے- ہَوکے ماواں دے- ڈُسکن بَھیناں دا- ساڈے کول وی ایہا کُجھ ای او- تُساں وکھرے تے نہیں او کوئی- ایہا لُکاون لئی بَھیناں بھراوں نوں مارن آ گئے او؟

پُلسِیا: اساں حکم دے بدھے آئے آں-

(پِڑوں رَولا، لوک اُٹھ کھلوتے نیں پُلس اجھکی اے)

کرتاری:(ہڑتالِیاں نوں) بہہ ونجو- (پُلس نوں) بہو تُساں وی کلام سُنو- ڈھولکی اُرانہہ کرو-

(پُلسِیا ڈھولکی کول دھریندا اے- کُڑیاں قوالی کریندیاں نیں-)

چٹھو وٹیا، چٹھو وٹیا، کیہ آن کے جہان تُدھ کیتا

دم دم آپا دیویں ہُدارا کِتھے ای مُول جو کھٹیا

جو تُدھ کُٹیا جو تُدھ دلیا

ہورناں کھادا پِیتا، چٹھو وٹیا…

ڈِھڈ گھر دفتر کُفر دے بھردیاں

گَھسیئو ای مَتھا مسِیتا، چٹھو وٹیا…

سہتو: رات پئی، جلسہ مُک گیا، اساں گھر آئیاں-

(گھر اندر کُڑیاں- باہروں اچیتی بُوہا دھڑکیائے)

واج: کھولو- (دھڑک)1 کھولو تہاڈے بچاء لئی آئے آں- ایہہ جگہ محفوظ نہیں- (دھڑک)

ہور واج:نہ کھولو- بھج جانے نیں بُوہے تہاڈے (دھڑک) کافریانِیاں چا کھڑنِیاں نیں اگلیاں- تے 

مُسلماننیاں کیہڑیاں او تُساں دھوبناں کنجرِیاں، دھڑا بنائی بیٹھیاں نیں سانجھی ورتن دا- سانجھا کر ورتنائے اگلیاں تہاکُوں- (دھڑک، ٹُھڈے- چُپ چان)

(چونک بزار، سوما تے رمو سان چِھکی ویندِیاں نیں مرداویں پٹھانے بانے)

سوما: چاقو چُھری تیز کرا لو-

بھجدا جَنا: حملہ پے گیائے-

دُوجا: اگ لگ گئی اے-

سوما: چاقو چُھری تیز کرا لو-

ہور بھجدا جَنا: کارخانہ ساڑ دِتانیں- لِیرو لِیر کر دِتیاں نیں لیڈرانِیاں-

رمو: اخباراں وِچ اُبال اے- عام خلقت روز دیاں آہراں وِچ لگی ہوئی اے- کوئی گل سُندائے کِتے نیڑے ہوئی تاں اکھیاں وِچ ڈر جھاتدائے، کِتے دبیا کِتے اُگھڑیا1، کِتے حرص پِچھے لُک کھلوتا- نِکے موٹے بدماش محلیاں دے چودھری بنے ہوئے نیں- وڈِیاں حویلیاں وِچ دفتر نیں اوہناں دے- اساں کُوبے جوارِئیے نوں ڈِٹھا- سکولوں نسیا، گھروں کڈھیا، ہُن دیسی بمب گولے بنواون تے کارتُوس کٹھے کرن دا بندوبست اے اوہدے کول- وڈیاں وڈیاں اشرافاں دے گھر کُھل گئے نیں اوہدے لئی-

سوما: چاقو چُھری تیز کرا لو-

کُوبا: چاقو چُھری کا کام نہیں اب خان-

سوما: کِس کا کام ہے-

کُوبا: (ہس کے) اُوپر والے کا-

سوما: کیا کہتا

کُوبا: اُس کا حکم ہے تنگ آمن بجنگ آمن1- آ جاؤ تُم بھی اُس کے لشکر میں-

سوما: ہم مزدوری کرتا- روٹی کے لئے- اور مزدور کو کیا مِلتا-

کُوبا: یہ جنگ ہے خان- مال غنیمت بھی ہے- لونڈی غلام بھی ہے- باقی شہادت پاؤ تو اِدھر دُودھ کا نہر اُدھر شہد کا- آگے پیچھے حُور غلمان- غم نہ کرو- چھوڑو مزدورِیاں مجبورِیاں آ جاؤ- (ہسدا ٹُر گیااے)

سوما: (گلیوں باہر ویندیاں) چاقو چُھری تیز کرا لو-

رمو: چاقو چھری تے ساتھوں تیز کروائی کوئی نہ کِسے- پر اساں گلی گلی پِھریاں پنجے- سنگِیاں نوں مِلیاں، جُٹ جوڑے تاء مٹھا کرن لئی- سوما، کرتاری تے لاجو دیاں پیئواں نوں سُنیہا مِلیا:

واج: مہاراج ساڈا تاں کم ہویا سیوا- ہے نا جی، تہاڈے بال بچڑ دی راکھی- اساں ہاں ہور کاہدے لئی- ہے نا جی- بس ایہا دسنا ہئی ایہہ دِھی اے نا تہاڈی، ساڈی ای ہوئی کہ- ایہہ مسلمان

چھوہراں نال رل کے نا جی امن کمیٹیاں بنیندی جے پئی- ساکُوں بے ہتھیارا کرونیں اوہ- ایہہ ہوئی بھولی- ہُن اساں تھئے بے ہتھیارے تاں عزت ایہدی نوں کَیں1 سنبھالنا ہے- ہے نا جی- سو ہِک دینہہ جے ساڈے تہاڈے کول- ڈک لئوس- نہیں تاں ہوسی جو ایہدے نال ساڈے وس کوئی نہ ہوسی اُپا اوہدا، ہے نا جی- بس ہِک دینہہ کل دا جے وِچ-

رمو: تریوے ٹبر اوسے رات سبھ کُجھ چھوڑ ٹُر گئے، امبرسر، لدھیانے، انبالے-

سہتو: مالک ٹُر گئے کارخانہ بند ہو گیا- پر چھیتی کُھل گیا- نویں مالک آ گئے شیخ-

(کارخانے دا بند گیٹ- نعرے- ہڑتال ہے ہڑتال ہے- یونین دا سیکرٹری شفیع تقریر پیا کردائے)

شفیع: اساں مالکِیاں بہوں ڈِٹھیاں نیں، جرِیاں نیں- ساڈی طاقت ساڈی محنت اے- اساں دھکا نہیں چلن دینا- ایہہ ساڈِیاں بھیناں ساڈِیاں ساتھی- کون کڈھ سکدا اے ایہناں نوں- سُنو ایہناں دی- بی بی ایہہ کارخانہ اے- ایہنوں مرد چلاوندے نیں- عورتاں دا کارخانہ گھر اے- تُساں گھر چلاؤ- آپنیاں مرداں نوں

گھلو رکھ لینے آں اوہناں نوں- ہُن ساڈی وی سُن لئو- اِتھائیں کم کریسن سہتو تے رمو- اوہا آ کے کُھلیسن تاں کُھلسی ایہہ گیٹ- اوہا چلاسن تاں چلسی ایہہ کارخانہ-

(ہڑتال ہے ہڑتال ہے، ظلم کی پڑتال ہے)

سہتو: کُھل گیا گیٹ- سانوں بُلایا شیخ- مِیٹنگ تھئی- اِک نُکرے چھپر وِچ نواں دفتر بنا دِتا گیا یونین دا- شفیع دو واری جیل بھوگی- نویں پارٹی بنی- اگلے ورھے مالکاں دا وڈا پُتر سامد شیخ باہروں پڑھ کے آ گیا-

(چھپر، دفتر، شفیع، رمو تے سہتو، سامد آیائے)

سامد: مینوں پتہ اے تُساں میری گل تے یقین نہ کریسو- کرنا وی نہیں چاہیدا- میں مِل دے مالک دا پُتر آں- اوہدے گھر پلیاں، اوہدے خرچ تے پڑھ کے آیاں- ہُن جے میں آکھاں مینڈا آپنے پیو نال کوئی تعلق نہیں، میں تہاڈے نال آں تہاڈا ساتھی آں تے تُساں کیویں من سکدے او- پر میں ایتنا ای آکھنا اے: میں کارخانہ چلاون دی نویں ٹکنالوجی سِکھن گیا، مالکی مُکاون دی نویں سیاست سِکھ کے آ گیاں-

شفیع: شیخ صاحب

سامد: مینوں بس سامد ای آکھو-

شفیع: کِتنے سال لائے نیں تُساں باہر پڑھائی وِچ-

سامد: چار

شفیع: ویکھو نا پھیر- اسیں چونہہ مِنٹاں وِچ ای تہاڈی شیخی لاہ کے آپنے گل وِچ پا لئیے- جَھٹ1 لگسی ای نا سانوں وی-

سامد: (ہس کے) لاؤ- جِتنا چِر ضروری سمجھو- نظر رکھو میڈے تے شاید ہمیشہ ای ضروری ہووے ایہہ- میڈے لئی وی-

شفیع: جیہڑی سیاست سِکھ کے آئے او اوہدا وی کُجھ دسو سانوں-

سامد: (کِھیسے وِچوں اخبار دا کاغذ دِتوس) ایہہ اُتھائیں پارٹی دے پرچے وِچ چھپیا ہئی-

شفیع: (کُجھ چِر نظر مار کے موڑیوس) ایہدا ترجمہ کر دیو- اُردُو وِچ-

سامد: میڈی اُردُو اجے بہوں صاف نہیں- میں پریکٹس شروع کر دِتی اے لِکھن دی- کُجھ دینہہ لگسن-

شفیع: (مضمون گِھن کے) کوئی نہیں- کروا لینے آں- کامریڈ سامد تُساں ساڈیاں ورکراں نوں انگریزی پڑھا سکدے او؟

سامد: (سوچ کے) میں کوشش ضرور کر سکناں-

شفیع: (ہتھ مِلا کے) اج شام توں؟

سامد: (سوچ کے) ٹھیک اے- (ٹُر گیا اے)

رمو: جھٹا پٹ ای کامریڈ کر گِھدا ای اوہنوں-

شفیع: اجے تے کام ریڑھ کیتائے- میں سارا معاملہ پارٹی اگے رکھیساں- تُساں وی اُتھے ہوسو- جیویں فیصلہ تھیوے-

سہتو: سامد ورکراں کُوں انگریزی پڑھائی-

(ورکر آ بیٹھے نیں- سامد بورڈ تے انگریزی فقرہ لِکھیا اے- وی کَین ڈُو اِٹ- ورکراں رل کے اوہنوں آپنی بولی وِچ کر پڑھیائے-)

سارے ورکر: اساں… کر سکنے ہاں… ایہہ-

سامد: کیہ کر سکنے ہاں اساں؟

اِک: انگریزی پڑھ سکنے ہاں-

سامد: ہور؟

اِک: کارخانہ چلا سکنے ہاں-

سامد: آپ چلا سکدے او؟

اِک: آپ ای چلینے آں پئے-

سامد: مالکاں نوں پاسے کر کے؟

(اِک ورکر اُٹھ کے ڈِھڈ پھڑ لِفیائے)

سامد: کیہ گل تھئی اے اسلم، خیر اے؟

اسلم: کھوہ جیہی پوندی اے ڈِھڈ وِچ-

سامدـ: (گلاس اگے کر کے) پانی پیئو

اسلم: نہیں- پانی نال نہیں کُجھ ہونا-

سامد: ول؟

اسلم: تُساں انگریزی پڑھاؤ- ایہہ گل نہ کرو مالکاں نوں پاسے کرن والی

سامد: ایہہ گل غلط اے؟

اسلم: پڑھائی بے سوادی ہو گئی اے ایہدے نال

سامد: بے سوادی- بے اعتباری- چلو تُساں انگریزی پڑھو- میں ایہہ گل نہ کریساں-

(اسلم وت ہولی ہولی سِدھا ہو وِچ آ بیٹھائے- سامد بورڈ تے لِکھیائے یُو کَین ڈُو اِٹ)

سارے: تُساں کر… سکدے او… اوہ

سامد: (گھڑی ویکھ کے) ویلا تھی گیائے- باقی کل- (ورکر ٹُر گئے نیں) میں کر سکناں؟… شائد… ویکھنے آں-

رمو: سامد گھر چھوڑ دِتا- میم آپنی نال آ ورکراں وِچ رہن لگا- ہر کم

وِچ ساڈے نال- دینہہ رات اِک کِیتوس- جاء جاء تے نِکے نِکے نویں سکول بنائے- چھپراں وِچ رُکھاں تھلے- پارٹی لئی پرچہ کڈھیا- ڈھیر لِکھیا- انگریزیوں اُردُو، اُردُوؤں انگریزی ترجمے کیتے- پیو نے ڈھیر سارے مقدمے پائے- اِک وارِیں دو ورھے قید بولی- میم اوہدی وی ساڈے نال تھاؤں تھائِیں- بالاں دی سنبھال وی نال- سامد قید بھوگ کے آیا-

(ورکراں دی بِھیڑ- ہارِیں بھریا سامد اسلم دے موڈھے تے)

سامد: میں رَل بہساں تاں پوری ہوئی ورتی سُن کے گل کریساں- اجے ایتنا ای آکھ سکناں: تُساں کر سکدے او-

(اسلم سامد نوں تھلے لاہ جپھی پائیوس-)

اسلم: (سامد دا ہتھ پھڑ چایوس) اساں… اساں… کر سکنے آں

سارے: اساں کر سکنے آں… اساں کر سکنے آں…

سہتو: سامد اگے وانگ، سگوں ودھیری نِیجھ نال کم وِچ رُجھ گیا- لِکھ لِکھ ڈھیر لائیُس اُردُو انگریزی- میں ٹوک کرنی: لوکاں دی بولی کیوں نہیں بولیندی لِکھت تہاڈی- اوہدی گل وِچ کِھج آ وینی- کاہلا جیہا پے وینا اوس-

سامد: او یار- ورتیندے نہیں اساں لوکاں دی بولی؟ اوسے وِچ ای گل نہیں ہوندی سبھ نال؟

سہتو: لِکھن دی گل سامد-

سامد: اوہ سکولوں اُردُو پڑھ کے آوندے نیں- ایڈی وڈی سہولت اے ساڈے کول- کیوں ونجائیے- ہے ویہل؟ نوِیں ٹرمنالوجی بناؤ- گھر گھر عام کرو- ہے پریکٹیکل؟

سہتو: جو تُساں پئے لِکھدے لِکھاندے ہو ایہہ باہر باہر رہندا اے سارا- اوپرا جیہا-

سامد: اوہناں دیاں مسئلیاں بارے ہے- کیویں باہر رہ سکدا اے- اوہ ورتیندے نیں سارِیاں ٹرماں- ایویں بحث ہوندی اے ہر ویلے؟

سہتو: ایہہ جیہڑی بحث اے نا- ایہہ لفظ کتابی- کوئی ویلا ہا ایہہ سُوٹ بُوٹ لاہ کے اچکناں پا آوندے آہن تے آ خلقت دی مت مریندے ہن- اجکل تے ایہناں کُوں تُساں نویاں دانش وراں مُڑ سُوٹ سوا دِتے نیں یا خبرے لنڈیوں گِھن پوائے جے- ایہہ لفظ نیں نا جیہڑے، ایہہ ہور کم کریندے نیں- ایہہ اڈول ای اُتلیاں دِیاں وچھایاں کُرسیاں تے بہا دیندے نیں ہماتڑاں کُوں- پتہ وی نہیں لگدا کھوہ وی کوئی نہیں پوندی ڈِھڈ وِچ-

سامد: تے ہور کیہ چاہیدائے- نواں یقین مِلدا اے اوہناں کُوں- نوِیں طاقت مِلدی اے-

سہتو: جے اُتلیاں والا یقین تے طاقت ای لوڑ اے اوہناں دی تاں

کاہنوں پئے جان کھپاؤندے اوہ تُساں- میلاں دی ونڈ مکاون لئی- اُپج1 دے وسیلے خلقت دے ہتھ دیون لئی- ہیٹھلیاں نوں چُن چَنڈ کے اُپر پُجائی آؤ- ہور ہیٹھلے ڈاہی آؤ اوہناں دی جائِیں-

سامد: تے کیہ چاہوندے او تُساں سہتو میں مُڑ ٹُر ویناں جیل جے آہندے اوہ تاں

سہتو: جیلوں باہر ای ویلا لاونا پوسی کُجھ-

سامد: چلو لا گِھنو ویلا- کیہنوں آہدے او تُساں اوپری کتابی بولی- اُردُو کُوں انگریزی کُوں؟

سہتو: اوہناں لفظاں بنتراں نوں جیہناں نال سرکاراں چلدیاں نیں- مالکی بندی اے تے سنبھالی ویندی اے- جیہناں نوں لِکھ پڑھ کے اُتلیاں نوں سہی ہوندا اے اساں اُتلے ہاں-

سامد: جے تہاڈیاں گاوناں نوں اُتلے آپنے کم تے لا گِھنن تاں سرکاری ویہاری نہ تھی ویسن اوہ- تے جے میں اُتلیاں دیاں ورتیاں لفظاں نوں آپنے کم تے لا گِھناں تاں لوک بولی نہ تھی ویسی اوہ-

سہتو: سوکھی کار کوئی نہیں نا ایہہ- نہ اوہناں لئی نہ ساڈے لئی- جے اوہ

لا ای گِھنن ساڈیاں گاوناں نوں آپنے کم تے تاں پرکھنے پوسن سانوں اوہ گاون- لوک بولی مالکی دی بنائی ہستی دے انکار کُوں آہدے ہاں اساں- ایہہ انکار ای کار ہے لوک بولی دی- اوہدے اندر پرتاں ہن پُرانیاں انکاراں دِیاں جیہناں راہیں اندر لہندے نیں نویں اِنکاری رنگ- لہہ کے پرکھدے نیں اوہناں پرتاں نوں تے آپ وی پرکھیوندے نیں- تے جیہڑیاں لفظاں پینتریاں کولوں تُساں پئے کڈھیندے اوہ کم آپنا، پرتاں ہن اوہناں دِیاں وی، پرکھو نا تُساں وی اوہناں نوں- پینترے نہیں گُنھ دِتے اوہناں وِچ مَل دی موہ دے، حکم اختیار دی موہ دے، سرکاری ویہاری ورتوں نے، جیہڑے سہج سبھا ای لہہ ویندے نیں لِکھن پڑھن والے اندر- ہِک پرانی تسلاّ، ہِک پرانا نشہ جیہا جیہدا پتہ ای نہیں لگدا چڑھدے دا-

سامد: جے میں اوس قِسم دا آدمی ہاں جیہنوں کوئی نشہ چڑھ ونجے تے اوہنوں پتہ وی نہ لگے تاں تے مینوں ہونا ای نہیں چاہیدا ایس کم وِچ-

سہتو: تہاڈے جیہیاں چوکس سیانیاں ساہمنے تھوڑا ای آوندا اے اوہ نشہ؟ اوہ دڑ وٹ نُکرے بہہ رہندا اے تے کُجھ ہور بن نِکلدا اے-

سامد: کیہ ہور، مثلاً

سہتو: کدائیں کِھج جیہی جیہڑی عام جیہی گل نوں وی وچارن نہیں دیندی سانوں- کدائیں ڈِھڈ دی کھوہ

سامد: (ہس کے) ٹھیک ای آہدے ہو تُساں- میڈا رویہ کمزور ہا ایس بحث وِچ- پر تُساں ایہہ گل کوئی اج تے نہیں نا کیتی- میں وی بہوں سوچیا اے ایہنوں ٹھنڈے دِل دماغ نال- میں سمجھناں ساڈے لئی ایس ویلے، خاص ایس ویلے صرف، ہمیشہ لئی نہیں، جیہڑی زبان وِچ لِکھنے پڑھنے آں پئے اوہا ای مناسب وسیلہ ہے اوس منزل مقصد دا جتھے اساں ایس ویلے اپڑن دا جتن پئے کرینے آں-

سہتو: حِیلے وسیلے ای ہتھ کر ویندے نیں منزلاں مقصداں نال- ناں بولی دا کوئی پیا ہووے- ویکھن والی گل ایہہ ہے کیہڑا میل پیا ورتدا اے اوہنوں- ہیٹھلا اُتلا کہ وچولا- ہر میل1 دے ورتن وِچ بولی تِلک سرک کے رنگ وٹا لیندی اے- گل مطلب پُجاون سمجھاون دا کم چھڈ دیندی اے- کِتے میل دا وکھالا کریندی اے کِتے میل دا مُونہہ لُکاوندی اے- بولی لیکھا وی ہے تے بھلیکھا وی-

سامد: (ہس کے) سہتو جی ڈاڈھے ہو تُساں- تہاڈے اگے کِھج تے چل

نہیں سکدی- ہو سکدائے ڈِھڈ دی کھوہ وی نہ چل سکے- (اُٹھ ٹُریائے)

سہتو: سامد تہاڈی کِھج وِچ میریاں اعلاناں بیاناں دا وی اوتنا ای ہتھ اے جِتنا تہاڈیاں دا- نواں رنگ گل کرن سُنن دا کدوں سِکھنا اے اساں- رات دیاں اَن مِنیاں راہاں اُتے تاریاں دا اَن مِتھیا پندھ- (سامد مُڑدا سُندا ٹُر گیا اے)

رمو: پارٹی وِچ اساں دوئے ای ایہہ گل کریندیاں ہاں- جیہڑے وڈے پیارے نیں لوک بولی دے، گاون سُن کے باہیں چَیندے نیں جیہڑے، اوہ وی اصلوں سُنن لئی تیار کوئی نہیں جد رپورٹاں کتاباں مضموناں دی گل کرو تاں- جے مخول نال گل نہ ٹلے تاں تپ ویندا اے شفیع، پِنڈ دی جم پل ہوندیاں کمیرے1 گھر دی- خبرے لوک بولی نوں گل دا پھاہ سمجھدا اے آپنے میل دی پچھڑ2 دا پوایا کہ کوئی بُھلیا راہ نابری دا جیہدی کھوج ہُن وارے نہیں-

سہتو: (آپنے آپ نال) بُھلدے کیوں نیں پرانے راہ- نویاں راہاں دی کھوج چِت چیتا جگیندی کیوں نہیں-

رمو: سختی ودھ گئی اے- شفیع نوں لُکناں پوندا اے- رنگ وٹا وٹا- تھاؤں تھاؤں- اک واریں اِک ڈھیر دُراڈی جائے اوس بال

پڑھائے مسِیتے- مولوی اوہنوں آپنے مدرسے وِچ لا لیا- مولوی نہ ہووے تاں اوس نماز وی پڑھاونی- شفیع لُک لُک ساتھیاں نوں مِلدا وی ہا- اوس دُراڈِیاں جائِیں اِٹاں ڈھوئیاں- واہی کیتی- پھڑِیجا1 نہ-

سہتو: اَسِیاں دا دہاکا مُکن تے آیا اے جِتھاں اساں سارے بہنے آں رُوس چین دی گل تھیندی اے- بحثاں گھنِیاں تھیاں نیں پر ہولی ہولی چِھتیاں پوندیاں گئیاں نیں- تُھڑ تِھڑک پئی جھاتدی اے اکھاں وِچوں- اساں رل بہہ نہیں سکدے کُھل کے- گاوناں دا واج وی اندرے اندر ای ہے کنو کن:

ڈُلھیا کِیڑی دا

مُڑ آٹا مِل ویسی

دوڑ پھرولیاں ستے جُوہاں

دُھوڑاں پھکِیاں پِیتا دُھواں

الفی2 لاہی دا

گل پاٹا مِل ویسی

(سُننہاراں وِچوں اِک پکھی واسن اُٹھ اگیرے تھئی اے-)

پکھی واسن: نی سہتڑئیے (گلے لگ مِلی اے)

سہتو: کِتھاں مِلے آں اگے اساں بھین؟

پکھی واسن: کَوناں نوں کون پچھانے- بھین نہیں- ماسی آں تیڈی- جھامری-

سہتو: ماسی؟ ہان نہیں اساں دوئے؟

جھامری:تے ہان ای ہوندیاں آہِیاں دِھیاں بھیناں تے ماواں ماسیاں جدوکی گل پئی کرینی آں کہ، ایہہ اجوکیاں ساکاں والیاں رسیاں کدوں آہن گل وِچ- جوگ سنجوگ مرضی دا، جوڑ نوں جوڑ-

سہتو: وت کیہ تھیا

جھامری:کم ودھے، وت کماں وِچوں کم نِکلی آئے- لوک ونڈیجے- لاون میڈا تے چاون تیڈا، رکھن ایہدا تے ورتاون اوہدا، کرن تیڈا تے کراون میڈا- پکیری تھیندی گئی ونڈ، جوڑ وِچوں اجوڑ نِکلیا، ساک وِچوں کساک، ہان اوپرہان تھی گیا- کراون والے، مالک بن کھلوتے تے کرن والے چاکر اوہناں دے- مالکاں چاکراں کنوں شہر پوائے- دوالے وستِیاں پئیاں چاکراں دِیاں- اساں کوئی نہ گئیاں شہر وستی-

رمو: ہزارں ورھے پرانی گل اے-

جھامری: نی اجے کل دی گل ای حسابنے-

رمو: ٹھیک اے تیڈا حساب وی-

جھامری:سُنیا نہوں اکھان (تھلوچے جھمر دی سینتر نال گنویوس)

سِر ست چھتری باہمن کھتری

مِیر پِیر ملک مُلوانے

ٹوپی کُلّا کھڑاواں کُھسا

کتن چھتن سِر پیروں واہنے1

مالکی والیاں کدیں مُنش مُسّد2 اگیرے کرنی کناں تے قلماں دھرا کے

(کناں تے قلم دھری دو لِکھیار آئے نیں- سُنیئراں نوں سینتراں نال کُجھ پُچھدے دسدے نیں- پرچہ پرچہ لِکھ پھڑاوندے نیں سُنیئراں نوں تے اوہناں کولوں پیسے اگراہ تھیلے وِچ پائی آوندے نیں)

جھامری:کدیں مُلوان پنڈتار3 کرنی اگیرے اوہناں لمے بودے داڑھے لوا کے-

(اِک پنڈت اِک مولانا بھاری گوری چال ڈھال، سُنیئراں نوں وعظ بھاشن دِیاں سینتراں کر پیسے اُگراہوندے نیں)

جھامری:تے کدیں اوہ ویلا وی آ جانا جدوں مالکاں دا اوہلا لہہ جاندائے-

(اِک جَناں مُچھاں نوں وٹ چاڑھ آیائے، نال ہتھیار چائی سپاہی- لوکاں نوں دبّل کے کِھیسے جھڑوائے نیں سپاہیاں)

ایس کھوہ کھس نال کوئی نِرے آپنے کوٹھے ای تاں نہیں بھرے اوہناں- جیہناں کنوں کھسیا اوہناں دے من وی بھر دِتے، پیسے دی موہ نال- کَھس دے وگوچے نال- آپنے ولوں اوہناں اوہ کھپے ای پُور دِتے جِتھوں نانہہ دا چوہا1 پُھٹنا ہا-

سہتو: تے کیہ کیتا تھل والیاں؟ پاسے لگِیاں رہیاں تُساں؟

جھامری:تھل دوالے تاں گھیرا ہا اوہناں دا مُڈھوں- دھاڑ2 تے دھاڑ- اساں مار مَنی، ہار کوئی نہ مَنی- ایہہ کتن چھتن والیاں دیاں گھاتاں ای آہیاں سِروں پیروں واہنیاں دِیاں جیہناں دا ڈر ہا ٹوپی کُلیاں کھڑاواں کُھسیاں والیاں کُوں- جِتنا ڈر ودھیرا اُتنا ای سوڑا گھیرا-

سہتو: وت؟

جھامری:ہِک واری دھاڑ آئی تے چا کھڑیونیں تینوں- اساڈے گاون تے رُت رِیت وِچوں رِسیا رنگ ہا- اساں ہِک دُوجی نوں رنگ کھیڈیندیاں آیاں- تیڈا گاون چا کھڑنیاں نوں رجھاون دا کسب تھی گیا-

رمو: اگے جدن آئی اے سہتو تاں مِلی ایں تُوں ایہنوں

جھامری:کوئی نہ- گاون ایہدا تدوکا ڈھیر سُنیا پر سِیاتی اج ای او میں بھنئی-

سہتو: چیتے دی واء پئی وگدی اے- اساں اوسے کم تے لائِیاں جگ والیاں جو اوہ آپ کریندے آہن- آپا ویچ کے لاہا1 گِھنو- اساں کیویں آپنا تت ست آپنی دیہہ2 کنوں وچھوڑ کِتے دُھر اندر دھریا کِسے انکار دی جھولی-

جھامری: تھل دا پُکھڑا!3

رمو: ورھے دے ورھے وڈی اُچیچ نال ویندا ہا ماما میڈا تہاڈی جُوہ وِچ اخیر تائیں- مِلی ہوسیں تُوں-

جھامری:پوند جد آیائے تے پُچھیا ہاس ماء میڈی کنوں قبر کِتھاں ہے سسی دی تھل وِچ- ماء آکھیا بُھلیا ودا ہیں دھبیا، تھل وِچ قبراں کِتھوں- سسی قبر چھوڑی آپنی شہر تیڈے تاں ای تے پُجی اِتھاں- ہو سی تیڈے گھر نیڑے کِتے ڈُھونڈ اُتھائیں- کَوناں وِچ کون ہوون دی چس مانن پئے آئے دھبے ملتانوں- ول پرت کے دھو دھوون لگ پونا اوہناں مالکاں دے- میں جد ڈِٹھائے اوہنوں تاں کِسے ٹوہ وِچ گواچا ودا ہا-

رمو: میڈی جدن دی ہوش اے کم کار اوہ حساب دا ای کریندا ہا- گاون سُنن دا بہوں شوق ہا- رات رات باہر ای رہنا- پچی1 وی آہے اوہدے شوق تے گھر والے- ٹوک ٹِچکر وی آہی برادری شریکے دی-

سہتو: عجب ہے چیتے دی واء وی- جدن میں باوے نوں ڈُھونڈھیندی نانی آپنی نوں مِلی آں چن دی پہلی تاں ایہا بول تے پئی سُنیندی آہی اوہ باوے کُوں- (مُونہہ وِچ گَوں کے) ہُن میں کون… مینوں اوپرے لگے- سمجھ ای نہ آئے اصلوں، نہ سُر نہ بول- گاوندی اے

(جھکدی، چیتا کریندی)، ’’ہُن میں کون سداوساں-‘‘

جھامری: تھلوچا گاون ای ساڈا- اوس کون کُوں ڈُھونڈ لیاواں

سہتو: ہُن میں کون کہاوساں (اگوں جھامری رمو رَلیاں نیں)

اوس کون نوں ڈُھونڈ لیاواں، تاں ہی میں پتیاوساں2

میڈی ذات صفات ہے نر ہی، سوانی نام دھراوساں

دِل اندر ہے کُھوہ زراعت چشماں پانی پاوساں

عشق اٹیری3 آ ویسی جد ہس ہس آپ کُھہاوساں

خالق نال محبت کر کے نا حق خُون نہاوساں

چڑھساں محل پِیا کے جا کر سُولی سیڑھی لاوساں

بُلھا مبارک باد دیویسن جاں میں پِیا نوں پاوساں

جھامری:کِتھائیں نیں ہُن اوہ پُنل تُساں سسّیاں دے-

(سارِیاں کِھلدیاں نیں)

سہتو: باہر- سامد شیخ دی چِٹھی آئی اے- ادھ پچدھ انگریزی اُردُو-

میکوں پتہ اے تُساں مینوں معاف نہ کریسو- پر معافی منگیساں میں ضرور- میں اِتھائیں رہن دا فیصلہ کیتا اے- پیو دے مرنے تے کارخانہ میڈے ناویں لگا پر میں پُتر کُوں بہا آیاں- اوہ رُوس دا پڑھیا اے پر اوہدی سوچ سیاست دادے تے ہے- میں جو کر سکیا سو کیتا- پر اوہدا ہُن کیہ اثر- دُنیا اوہ نہیں رہی- سرمائے داری دِیاں جڑھاں ڈُونگھیریاں نیں- اساں ٹھیک پچھاتا نہیں اوہناں دی پکڑ نوں- سرمائے داری نوں سمجھن لئی شائد ایہدے وِچ رہن، ایہنوں چلاون دے کم وِچ رل ونجن ای ضروری اے اجے- شائد ایہنے آپنے آپ ای آپنا حل بن ونجنا اے- مینوں پتہ اے تُساں شائد ایہناں گلاں دا غصہ کرو- تہاڈا غصہ وی ٹھیک اے آپنی جگہ تے- میں معافی تہاڈے کولوں ای منگنی اے- کیونجو میں اوتھے جو کیتا جیویں دا کیتا اوہدی وڈی وجہ میڈے اندر تہاڈی نظر دی چھاں آہی- پیار وِچ رسیا آدر- شائد

کدیں تہانوں ایدھر پھیرا پاون منظور ہووے تے دسیو-

رمو: اِک بیا1 خط اِک بئی جاء توں- عربی رَلی اُردُو وِچ-

شفیع: عزیز از جان رمو-

ساڈے نال اُتھاں جیویں ہوئی- اوہدا کوئی افسوس نہیں- اساں جو کُجھ کیتاسچ سمجھ کے کیتا ٹِل لا کے کیتا- پر تاریخ دا فیصلہ ہور اے- تاریخ دا آپنا راہ ہوندا اے آپنی جدلیات- مینوں ایتھے آن کے محسوس ہویا جیویں آپنے اندر دا گواچا ایمان مُڑ لبھ گیا ہووے- جیہناں گلاں نوں اساں مخول کریندے آئے اوہناں وِچوں ای سُکھ مِلیا اے ایتھے- تُوں نہیں مننا اجے، پر اصل علاج ایہو اے- مذہب مخول نہیں نہ افیم- ایہدے تے یقین بغیر ساڈی کوئی ٹھاہر نہیں- تینوں پتہ اے تیڈی میڈی طاقت اساڈا رِشتہ ہئی- پر ہُن جے اساں مِل سکنے آں تے ایس راہ تے ای مِل سکنے آں- مینوں یقین اے تُوں وی ایدھر ای آونا اے-

نِت تیڈا، شفیع-

جھامری: مُڑ جُلو نا جیہڑے جیہڑے کیچ اوہ سدیندے نیں پئے تہانوں مَلکاواں بناون کیتے- (سارِیاں کِھلدیاں نیں) کیچ وی رنگ وٹیندے آئے نیں

سہتو: جیویں تھل؟

جھامری: ہا- پر رنگ جو وی ہووے کیچ مَلکاواں دا ہے تے تھل سسّیاں دا- سسّی کوناں وِچ کون تھئی تاں پُنل بَوڑھیا کون ہو کے

رمو: کیویں ورتن ہے کَوناں دی

جھامری: آہر جو سانجھے ہوئے، سو ٹوبھے وی سانجھے نیں ڈاہر1 وی ڈھیر وی-

رمو: کیویں

جھامری: جو کُجھ جیکُوں جُڑدا ہے ہِک جاء آن دھریندی اے- جِتنی جیکُوں لوڑ اے چا گِھنے-

رمو: جے سارا ای چا گِھنے آپنی لوڑ پاروں تاں وت

جھامری: تُھڑ لوڑ جگیندی اے لوڑ نوں حرص نہیں بنن دیندی-

رمو: چَس وی تے لوڑ ای اے نا-

جھامری: چَس تاں ای چَس اے جے جَھس نہ بنے تے- آہر سانجھا رہوے تاں چَس دی سانجھ گھنیری پئی تھیندی اے- سانجھا آہر ای تاں راکھا ہویا نا بندے دا-

رمو: اساں کیہ کرئیے، تیڈے نال وسیئے تھل وِچ

جھامری: تھل تاں سُنگڑدا ہے پیا- گھیرا اے چوپاسی- جے تُساں جگ کُوں تھل نہ کیتا تاں تھل وی جگ ہوویسی-

سہتو: تاں تُوں ساڈے نال آوس ماسی جھامری-

جھامری: گھیرے نوں لوڑ ہے باہروں بھنن دی اندروں ٹَھلّن دی- جِتھاں وی ہاں اساں کوناں، میں اندر تُساں باہر، ریت ہاں- ریزہ رِزم روال- ہڑھ، چوہا1، کنی-