فرید بھنڈار

میلہ1

[گرائیں 2 کوٹھے3

ادھے کچِیاں اِٹاں جوڑ اُسارے

ادھے پکِیاں،

چھتّاں 4 وی کُجھ لکڑی تے پکِیاں اِٹاں دِیاں نیں

کُجھ کچیاں دے سِراں تے چَھپّر5 دھرے ہوئے-

پَھتّا تے چَن جی

شہر جا ہٹِیاں 6 تے نوکری کریندے نیں،

ایس ویلے اج آپو7 وِچ ای

نِکا جیہا اِک رنگ8 لائی بیٹھے نیں]

چن جی: نہ جی نہ

اساں تے کوئی اُچیچ9 نہیں کیتا

پھَتّا: کَولا10 بھنگ11 دا نہیں جے پِیتا؟

چن جی: روز پِیوی دائے

پھَتّا: چن جی

جِس ویلے مُونہہ نال لاوندے او کَولا تے کیہ اُلیل12 آوندا اے

چن جی: جے نہ پِیتا تاں گئے

پھَتّا: کِتھائیں 13

چن جی: جِتھاؤں کوئی پرتدا14 نہیں

پھَتّا: جاپدا15 اے اوس تھاں دی سُگھ گھنی اے تُہانوں

چن جی: اوتنی جِتنی تُہانوں اے

پھَتّا: اساں تے بھنگ دا

گُھٹ کدے نہیں سنگھوں لنگھایا

چن جی: تے چلدے پِھردے کِنج او پئے

پھَتّا: پانی پِیونے آں

جِس ویلے تَس تِھیوے

بُھکھ تِھیوے تاں ٹُکّر کھاونے آں

چن جی: ایہا تے بھنگ اے تُہاڈی اساڈی

[مُولاں مُٹیار آئی اے]

مُولاں: گلّاں چ لگے ہوئے او اج، کم تے نہیں جانا؟

چن جی: اُٹھو بھرا جی جُلیے

[دوئے باہر نِکل گئے نیں -

باہروں واج گاون دی نیڑے ڈُھکی اے،

ادھکڑ مائی جھُملو

ڈھولک گل وِچ پائی وجیندی اندر آئی اے،

مگرے16 ترَے17 گبھریٹاں 18 نیں،

مُولاں نچ مِلی اے سارِیاں نُوں]

مُولاں: آہا19 نی20 آہا

اج21 اساڈا جنگ اخیری22

سَت ورنی: اج دیہاڑ23 اساڈا

جنگاں دے انگ24 بھنگ

اوہناں دی اخیر کرن آیا اے،

اساں تندورِیاں 25 ہاں

منِیاں 26 لاونیاں نیں اساں خمیری

سُورت: بُھکھ27 دِیاں بندی واناں 28

اساں نہیں کوئی

سکِیرن: کُھل29 دی چُلھ30 ہاں اساں

جِتھاں

پکدِیاں پئیاں نیں بُھرجیاں سُرجی

چَکھ جیہناں نُوں

دینہہ نیارے چڑھنے نیں،

جَھوں ونجنے نیں بُرج منارے

چرن اوہناں دے چھوہ تھی ڈھیری،

نینہل درس بھنجالی

نچ گاء اساں وت پڑھنے نیں

1 -میلہ: اکٹھ، میلاں (ورگاں) دی رلت اِکائی، وپار تروڑ- 2 -گرائیں: گراں وِچ- گراں: پِنڈ، گاؤں، بناونہار (فارسی نال اکائی)- 3 -کوٹھے (جمع کوٹھا) کوٹھا: 1) مکان، 2) چکلہ-

4 -چَھپّر: پتراں ڈالیاں دی سِر سیوا، چَھپن وسیلہ-5 -چھت: 1) چھہہ وسیلہ، 2) کندھاں اُپر دھری ڈھکنی- 6 -ہٹّی: 1) دوکان، 2) وپاروں ہٹن دا آہر- 7 -آپو وِچ: آپس وِچ، آ، پَو، وِچ- (سدّا)

8 -رنگ: 1) ون، 2) کھیڈ، کھیال، ناٹک، 3) قِسم-9 -اُچیچ: ہیٹھ لکیر لا کے، اُچے نیویں نُوں اِک کرن، خاصوں عام کرن- 10 -کَولا: 1) پیالہ، 2) کنول دا مُونہہ- 11- بھنگ: 1) تروڑ ویہار دا، ویہاری نشے دا بھنن، 2) اِک نشہ- 12 -اُلیل: (چڑھدے اُلیل نار اے تے لہندے نر)-

1) برابری، 2) اُبھردا احساس، سوچ-13 -کِتھائیں: پیش دی تھاں زیر لیا کے بَھیڑ نوں پچُھ دا ہُجکا مارن- 14 -پرتن: 1) واپس آون، باہوڑن، 2) بدلن، ہستی وٹاون- 15 -جاپدا: 1) لگدا اے، 2) محسوس ہوندا اے، 3) دوہراون (جپن توں)- 16- مگرے: پِچھے-17 -ترَے: تِن (3)-

18 -گبھریٹاں: مٹیاراں، جوان کُڑیاں -19 -آہا: 1) واہ، 2) گُذرے سَمے دی گل کرن دا ڈھنگ، سی-20 -نی: سیاست، بندوبست، پربندھ- 21 -اج: اجوک سمے، حاضر ویلے- 22 -اخیری: اخیر کرن ہار، مُکاون ہار- 23 -دیہاڑ: دینہہ، دِن- 24 -انگ: حصہ- 25 -تندوری: 1) چھوٹا تندور، 2) تن توں دُوری اگ دی- 26 -مَنیاں: 1) روٹیاں، تندوروں لائیاں، 2) قبولِیاں -27 -بُھکھ: 1) کھاون دی تانگھ، 2) طمع، ہوس، لالچ-28 -بندی واناں: قید وِچ، پکڑ وِچ بدھے- 29 -کُھل: آزادی، موکھ- 30 -چُلھ: (نار) 1) اوہ تھاں جِتھے کھاون پکاون لئی اگ بالی جاندی اے، 2) بھگ، یُونی، جنی دا جاون انگ، اندامِ نہانی- چُلہائی: بدکار عورت-

پاتر ناواں دے ارتھ

پھتّا: 1) فتا: جوان بہادر فتاح: کھولن والا-

2) پھتا: پھسیا ہویا، مدھولیا-

چن جی: (چنجی): چن+ جی

مُولاں: مُول: اصل-

سَت وَرنی: سچ نُوں اپناونہار-

سوَرت: چنگا ورتارا چلاونہار-

سکیرن: چنگیائی کیرنہار

جُھملو: جھومن ہار-