فرید بھنڈار

ساڈی کہانی تاں ہوئی پُرانی

آہو نویں تے سُننی اے تہاتھوں جدوں تُساں کرنی اے

عُمر میری ہُن نَویاں نال اکھ لڑاؤندی اے پئی

ایہہ سن ستاسی لنگھدائے پیا

چالِیہا اے سنتالی دا

کرنی وی بندی اے سو سُن لؤ،

دیوان بہادر صاحب نوں جدوں خطاب مِلیائے

نال زِویں وی ملی

'ایہہ دیوان بہادر کیہ خطاب ہویا شابُھو چودھری؟'

بھائی ایہو نہیں، سردار بہادر رائے بہادر خان بہادر وی تے آہے

اپر نواب تے سَر وی

'بہادر کیوں چودھری؟'

کیوں ہور بہادری کیہڑی اے دسّو،

وگدی بھوئیں وکھ سُکنے پاونی

اُتے محل وکھ ڈاہونے،

ننگ ڈراؤنے واہندے گاہندے وردی سجا پسماونے،

لاماں جہان تے اگلیاں لاؤنیاں 

تُرت سُرت ایہناں دی سانجھی اوہناں نال ہو جانی

ایہناں لد ٹرک پسمائے ہینے ہِینیاں نال بِھڑوانے

چِت چیتے مُڑ پنشن جُگالی لاونے جیوندے پرتن جے،

اپنے اندر دے چور پھیر اخباریں تھانے ڈاہونے،

تھوڑی تے نہیں ایہہ،

ہاں گل پئے کردے ساں زِویں جیہڑی مِلی دیوان بہادر صاحب نوں 

اوہو جِتھوں سڑک دا پُل ہُن لنگھدائے

پلازے چڑھ چڑھ بِھڑدے نیں پئے

اوس زِویں وِچ میرے پیو دا کِلّہ وی ہا

رائیں جات

ترکاری توری لاونی

سستی وِکنی تدوں پر سبھ کُجھ سستا ای ہا

گُذر ٹبر دی ہو جانی

دیوان بہادر صاحب آکھیا میاں توں سبزی سیانا ایں 

تنخواہ میرے کولوں لے باغ توں سانبھ ایہہ سارا،

وڈا باغ پوایا ہا نیں 

وچ محل

گئی انگریز سرکار تے آپ وی ویچ وٹ کے نالے ٹُر گئے،

پر ایہہ تاں ہوئی سنتالی دی

میں پُرانی کرنا پیاں جدوں باغ پیائے،

پھیر پئیاں جدوں اسمبلیاں 

دیوان بہادر صاحب وی ممبر ہوئے، وزیر وی ہو گئے مگروں 

پاکستان بنن توں ذرا کُو پہلاں سمجھو،

لؤ جی پیو میرا وڈا مالی باغ دا ہیڈ گارڈنر

نال نائب تِن

میں سکولوں آونا پیو نال لگ جانا

نائباں نوں چاچا آکھنا رعب وی نالو نال چلاونا،

باغ پیائے نہ جدوں ایہہ جُوہ آہی سہیئڑاں 1 دی،

رنگا رنگ دے

چِٹے لال بسنتی کالے ڈَبّ کھڑَبّے

1- سہیئڑ= خرگوش-

گِنت نہ کوئی،

دیوان بہادر صاحب پہلوں تے رکھیا سبھ نُوں 

'یہ اُمت یسوع کی ہے'

مہینے چار لنگھے

پیو میرے اِک دِن اوہناں نوں باغ پھرایا سارا

تھاں تھاں رُڈھاں وکھائیاں کڈھیاں سہیئڑاں دِیاں 

مُچھ مروڑ دیوان بہادر صاحب آہندے نیں 

چلو باہر ایہناں نوں ٹور دیو ہُن آدر بھاء نال

جوڑے پنج ست رکھ لؤ، جنگلہ لوا دینا میں وکھرا،

لؤ جی

جنگلہ وڈا تیار ہویا

پِنڈ دی شاملاٹ برابر،

گِن چُن سَت جوڑے

پیو میرے آبادے اوتھے،

ویلا آیا پیو دا ٹُر گیا

ہُن باغ حوالے میرے،

پیو دیاں نائباں دے مُنڈے چار ہُن میرے نائب

چھڈ سکول میں ہیڈ گارڈنر

بورڈ میرے ناں دا باہر،

نال دیاں دو اندراں وِچ سمیان باغ دا

کہیاں کُہاڑیاں رنبے داتیاں 

قینچیاں آرے تیسیاں کڑاہیاں کڑچھے

جھاڑو رنگ رنگ دے،

اِک نائب میں سہیئڑاں دی سانبھ تے لا دِتا

ویہناں اِک دِن پِنجرے وِچ مگھورا

نائب نوں چنڈناں 

اوسے ویلے پُور کے اُتے گھاہ لا دِتّوس

میں چنڈی گلھ تھپکار دینا

'کم میں لَینا ٹھوک ٹکا کے،

ٹھوک ٹکا کے، کر تُساں دینائے'

دیوان بہادر صاحب آ مینوں تھاپڑنا

'ایہہ کم جائداد ای

پیو دی وراثت چودھری شابھیا تیری

توہیوں سانبھنی اے'،

ڈھیر سُکھالا ساں میں 

افسر اپنے رنگ دا

اُتوں چودھر دا مان،

پر کدے کدار اچیتی کوئی لہر اُداسی آ جانی

چور وی دِل وِچ سہی کِسے ویلے ہونا

دفتر بہنا اُرانہہ پرانہہ سبھ ہو جانا،

ہُن رِشتے میرے لگے آون برادریوں 

اِک دو تھاں تے میری نظر وی آہی

ٹوہ دیوان بہادر صاحب وی رکھنی

اِک رات چاننی ٹہلدا پنجرے کولوں لنگھیاں،

سہیئڑ کوئی نہ

پِنجرے وِچ مگھورا موکلا،

وڑ ویکھناں 

لت وگائی اے وِچ لہہ گیاں،

سمجھو غار اے

مُکے ای کوئی نہ

جاپے عمر ای لگ گئی،

اوڑک سرگھی دا جھلکار پیا

میں باہر آیاں جنگل چار چُفیرے،

بُھکھ لگ گئی اے،

ساہویں بیری

چُگ میں کاٹھے کھاناں 

سواد کوئی ہور جیہا

مُٹھ کھا رجّ ہو گیائے،

اگانہہ ٹُر پیاں 

دُھوں کھڑاک نہ کِتلے

ٹُردیاں شام پئی اے

ویہناں ون اِک گھنے تھلے

وڈے پَتر اُتے پئیاں نیں منِیاں دو تندوری اُتے مکھن لَپ،

بہہ گیاں کول، اُڈیکناں خبرے آ جاوے نیں جیہدیاں،

پر کِتھے کوئی،

اخیر کھا خمیریاں دوئے میں سَوں گیاں،

اُٹھیاں سوَختے

لکڑ چھنے وِچ لَسّی

پَتر تے دو منِیاں اُپر اچار،

وت اُڈیکیائے کوئی نہ آیا کھا اُٹھ ٹُریاں اگیرے،

سوچناں پِنڈ کوئی جاپدائے نیڑے،

کوئی نہ،

لَوڈھے کو ویلے جھل اوہلیوں واج آئی اے

'سہیئڑ لبھنائیں؟'

ادھ ڈریا ادھ سَوکھا کول ہویاں 

ویہناں جنے دو، ترَے جَنِیاں 

'دِسے نی'؟ اِک بولی اے

جنا اِک آہندائے اپنے گھیرے ول اُنگل گھما کے

'ایہونی'

وستر اَن سِپیا تَن پنجاں

کھدر ساڑھی اِکو جیہی

وکھ وکھ شکلاں 

گوریاں لاکھیاں سانولیاں 

اکھیں چمک جیہی اِکو، نیلیاں کالیاں بِلیاں وِچ

'سہیئڑ ایں بہہ جا

لنگھ مگھورا عُمر دا آ رلیائیں'

بہہ گیاں 

لگے اچیتی گھر آ گیاں عُمر چ پہلی واری

'کھڑنے نی سہیئڑ پچھانہہ تے لے چل

نہیں؟

نائب تیرا ہُن پِنجرے والا ای ہیڈ گارڈنر

دسیا سُو دیوان بہادر صاحب نوں 

چودھری راتیں کِتے پہاڑ ول نِکل گیائے

آکھ گیائے ہُن میں نہیں آونا'

مگھورا؟ میں پُچھناں 

'پُوردا آیائیں نالو نال ہُن کوئی کُھرا نہیں کدھرے'

ناں میرا پیو میرے دا پتہ اے اوہناں نوں 

اپنے دسیؤنیں 

مہندر سُرندر رفیق مَیری دَولت

ہس آہندی اے دولت، ساڈا دِین دھرم نہیوں کوئی

میرا وی کوئی نہیں مُونہوں میریوں سہج سبھا ای نِکل گیائے

ہسنے آں سارے،

عجب چھاں دُھپ اے،

اُٹھ ٹُرے آں تھوڑا اگیرے پیلی آئی

رنگ رنگ فصل کنک جَوں مکّی

اَنّ وِچ ہور اَن سُنے

ناں جیہناں دے کھیڈن چُھوہن چُھہائی چیتے نال

امب امرود تُوت بیر پھل ہور انوکھے کئیں،

مجِھیں گائیں بکریاں بھیڈاں شکلاں رنگ عجائب

اوہو ای اوہ پر نہیں وی،

چھپر ڈھارا اوہل بے اوہلا

باہروں نِکا جیہا

اندروں بے حدُودا،

ست جی ہور آ رلے نیں 

اونویں رنگ رنگ

مِلے آں جیویں وِچُھنّے مُدتاں دے

اپنا آپ گواچا جاپے بَوہڑ پیا اے اوڑک،

آل دوال پِھرے آں،

تَری گھنیری

نِک سُک تھوڑا جیہا

دو کَھڈیاں چار چرکھڑے

کُھرپے رنبے ہل کہیاں،

چُھری کُہاڑی کوئی نہ،

کِنیاں رُتاں آئیاں نیں اوتھے نہیں گِنیاں 

کم رل کرنے آں سارے

کرنی نِکی نِکی وِچ لور اچنبھا

کم کم ہے ای نہیں 

کھیڈ ہے عجب سرور نہالی

تُھڑ سَوڑ نہیں بھج دوڑ نہیں،

ہُن گل پیا کرناں وِچ وِچ لگدائے ساہ اوہو جیہا آوندا اے پیا

تسیں وی سارے اوہو ای او اوتھے ای،

لؤ جی، کوہ پرے دریا

کدیں کوئی جنا جنی آ پار اُراروں رہ رات ٹُر جاندے نیں،

ساک پُرانا وی کوئی ٹوہ کریندا کدے کدے آ وڑدائے

کوئی جیوندیاں ویکھ تسَلّا کر کوئی جھاڑ پِھٹک کر ٹُر جاندا اے،

دُراڈیاں دیساں دے

بیلی بھیتی وی آونے

رنگ رنگ بولی بانے،

ننگ نہنگ چُپ چان وی وِرلے،

اسیں وی سارے وارو واری پھیری باہر دی لاونے آں،

گل پیا کرناں جاپدائے پھیرا مُکیا اُتھائیں مُڑ چلیاں 

پر اوتھے کون اے

نہر تاں پہلوں ای آہی

باغ دیوان بہادر صاحب دے پِچھوں لنگھدی

پانی وِکیا مُربّے پے گئے، اُتوں ریل وی آ گئی

پِنڈ منڈیاں ہوئے

شہر بزار شمار قطارے کتر کچہری چھاونی ٹھانے

نکل جیہناں توں گئے آں،

'اوتھے عشق تُساں کوئی کیتا چودھری شابُھو کہ کوئی نہ’

عشق سوہنیا خبرے کیہنوں تُساں آہندے جے

فِلماں چ ویکھیائے جیہڑا کہ آپ جو کردے او،

سانوں تے ایہا پتہ ای

دِن اوہ دِن نہیں سن

آہی رات اوہ ہِکّا

اگے دُوئی دوال نہ کائی

نیڑ اوہ ہر جی دی

ہر پل نویاں ہوون ہا،

لنگھ گئی اوہ رات

دینہہ دوال پئی جی جی اندر

عشق ہویا مُڑ لوٹا مُصَلّا آپو اپنا،

کہانی پُرانی اے

کرئیے جاپدائے ہوندی اے پئی، نہیں اجے تاں ہونی اے،

سارے اسیں 

کِھنڈ جا وسے آں دیس بدیسیں 

سَردے ڈھنگ سِر آہر نبھائی آئے آں 

آس نوں پھیر وساون کیتے

جیلاں بھوگن دا ڈانگاں کھان دا سُن سُن اکّے پئے او

ٹُر گئے نیں ہُن بُہتے جہانوں 

کدے کدار کوئی آ وی مِلدا اے

دیندا لیندا اے سار وی ساری،

سَوڑاں تھوڑاں دے ہوون گھیرے

تاں کھار کھوہر دا پھیرا وِچ وِچ پیندا ای اے

پر کر پَیریں رچیا رس

اوہ کدھرے وَیندا نہیں،

ہاں 

اوہ ویلا

لگدائے کدے تے سُفنا اے میرا

اَیر ہتھاں تے ویہناں واہی گاہی دے

ہو چِت چیتے پِھردے نیں تک اوہناں اکھیاں دی

اوہ اکھیاں آہندیاں نیں:

ورتی کرو نہ سانجھی تاں سُفنا ہو ویندی اے