فرید بھنڈار

اساں بھاء شپّے والے تھڑے تے گئے

اوہ کوئی نہ

سِیدے لُون والے دی ہٹیوں کوئی بولیا

''ول نہیں جوانو اج نہیں سُو آونا''

گھر گئے اسیں بُوہا کھڑکایا

''کون اے''

''بھاء اسیں تھڑے تے گئے ساں گل اِک پُچھن

پتہ لگا تُسیں ول نہیں، خیر اے؟''

''فرق تے دسو خیر نخَیر دا، چھڈو، گل پُچھو کیہ پُچھنی جے''

''کل سہی بھاء کوئی جلدی نہیں''

''کل سبھناں دا سکّا ہویا بُرجُو

سکیاں دا کیہ وساہ، پُچھو تُسیں''

مَل دی گل تُساں کیتی اے پِچھے اِک دو واریں 

سمجھ نہیں لگی سانوں جھگڑا چل پیا

ایہہ ہوندی کیہ اے بھاء شپیا''

''جو وی ہوندی اے سمجھ چ ململ ای آوندی اے

جاؤ جَسّے شیخ نال جھگڑو، مینوں تے اوہنے ای دسی جے''

''دُلے بھٹی دی وار والا؟''

''وار نہیں ہُن سُناوندا

عُمر ہو گئی سُو واج وی نہیں رہی

گھر بیٹھا کتاباں ٹوہندا اے

سُن سُن جوڑ وی گنڈھدا اے گل بات دا کسبی ہویا''

لؤ جی اسیں گئے

''شیخ جی سلام اے''

''آؤ سیانیو بہہ جاؤ، کیہ نویں لیائے او''

''گل اِک پُچھن آئے ساں شیخ جی''

''ساڈے یار شپے نے گھلیا اے تہانوں''

''جی''

''کمیں لائی رکھدائے مینوں، گل کرو''

''ایہہ مَل کیہ ہوندی اے شیخ جی ایہہ تے دسو''

''دسیا نہیں شپّے؟

ململ اوہ مہِین جو سبھ پاؤندائے سوا

کوئی کجیا نہیں رہندا،

ہا گلی ویکھ لؤ

اَوجھڑ ہونائے کدائیں 

کُراہِیاں دی اَڑجھک واہی اوڑک راہ بن گئی

ہُن دو پاسِیں ہٹیاں جے اُپر جھروکے

کیہناں دے نیں؟ میرے؟

تہاڈیاں وڈیاں دے؟

آپ ہنڈائے بھاڑے چاڑھے؟

جِنّا چِر بیٹھے او ایتھے اپنے کِنے او کِنے میرے؟''

''ایہہ مِلدی کیویں جے مَل شیخ جی''

مِلی تے ہوئی اے تہانوں جپھیاں پاؤندی،

مینوں کیہ پُچھدے او،

ہتھ پئے مَلو

لگدائے ہے نہیں مِلنی وی کوئی نہیں،

پاس ہوئیے ہو افسر

فیل کلرک ہوئیے

آ بیٹھی وِچ کُرسی ڈاہ تہاڈے

حُکم چلاوندی اے،

سَودا ویچو لاہا نہ لبھے لگدائے رُس گئی

لبھے لاہا آہندی اے دُونا کرو میں آئی

دُونیوں چَونا کرائی جاندی اے ایہو آکھدی

گئی کِتے نہیں ہوندی

سدا ای نال ایہہ رہندی جے گھر والی ہو کے گھر گھر پِھرنی

ہر کرت وچار نوں ویگ اُلیل نوں 

اپنی مرضی دا گھڑ مڑھدی اے سہج جائیاں دے تن من تے''

''تے جیہڑے مِلاں وِچ کم کردے نیں شیخ جی؟''

''میں وی کیتا جے اوہا پہلوں، وڈی مِل کپڑے دی

کِھچ دھرُو کر ڈنگ میں پورے کرنے، گھر وی دینا

ودھدی جانی بے وساہی،

سوچنا میرے ورگے ای ہور سینکڑے ایتھے، روٹی پُوری کردے نیں مساں 

کوٹھی مِل والے دی لہور قلعہ اے

سَوندا تے اِکو پلنگ تے ہونائے، جاگدا بھانویں ستاں وِیہاں تے ہووے

میرے جیہاں دی بے وسی اوہ جوڑ وکھالا کردائے

اپنی بے وساہی دا،

کیرا بے وساہی دا اساں وی چُگنا

وکھرا مکان ہووے، بھوئیں بھانڈا ہووے وکھرا،

کاریگر سی نال اِک ساڈے، جدّی شیخ سی

گوڈے ڈاہے میں اوہدے اگے، گھر اوہدے جھاڑو دِتا

بھانڈے مانجھے کپڑے دھوتے

کوٹھے نہیں لاہے ہور تے سبھ کُجھ کیتا

ادھی ادھی رات میں گُھٹیا اوہنوں، من گیا، دسن لگ پیا

مِل چھڈ مَلکوں شیخ ہویا میں''

''ازاد ہو گئے نا تُسیں''

''مِل والے دا بانھا تے نہ رہیا

اپنی شیخی دا بانھا ہو گیا

ڈھولی ڈھاڈی نال رَلے

ادھی دیہاڑی اوہناں دی نے میری سوائی کرنی

ہند سِندھ پِھر کھٹیا

کیہ بمبئی کلکتہ، پیرس لنڈن سِنگاپور کیہ

دِلّی1 دے اپنی کِنگرے اُچیرے ہوندے گئے

تخت لہور نوں اپنے بھاجڑ پَیندی گئی،

ایہہ مکان پے گیا

بُڈھڑا ہو میں وِچ بہہ گیا،

یکمو یکم ہُن ہٹّی دا ہیٹھوں بھاڑا پَوڑی چڑھدا جے داڑھی ہتھ پھیردا

بیعت نویں کرواندئے میری،

پَیندا وی آیائے تت ست دا جَھولا ہُن وی پیندا اے

1- میں ڈھاواں دِلی دے کنگرے

بھاجڑ پا دیاں تخت لہور

(دُلّے بھٹی دی وار)

درشن کدے نہیں ہوئے،

سِک نِسّردی اے کدیں 

کدے گُھٹِیج کے گل سڑ نُکرے لگدی اے''

''ایہہ تت ست کون اے شیخ جی''

''دَسخط تیرا، لَوح چڑھیا جیہڑا

ہو منصُوری بھیت جو ڈَھلیا،

تیری بندہ جُون دے نال رسائی

گھاہ بُوٹ پتھر نال، کِیڑ مکَوڑ نال،

تت ست درشن قدرت ہوون جے

سوئی مُول جے ایس جِیون دا''

تت ست کولوں وِچھڑی میں شناس پیاسی رہندی اے

وکھری شناس، ہَر کِسے نوں ہر کسے نال جیہڑی بِھڑا وی سکدی ہووے

جات قوم دی بولی دھرم دی جُوہ مُلکھ دی

وکھو وکھ شناس نوں جھنڈا پھڑا دیندی جے میں اپنا

سَتّر شناساں وستر سَتّر ہزار

لاہ پہراؤندی آئی اے میں 

تت ست کولوں وِچھڑ کے''

''تت ست دے درشن تاں پھیر ہو ای کدیں نہیں سکدے''

''ہو ای تے سکدے نیں ہر پل''

''کیویں''

''وچھوڑا لاہو نہ مَل دا پوایا''

''کیویں''

''مَل پٹ جڑھوں مکاؤ نا''

''کیویں''

''اُپاون پچاون رزق دا اصلوں سانجھا کرو نا کُل جگ تے''

''کیویں''

''جی جی نوں رلو رل ایسے آہر نوں بوہڑو

شناس لباس نوں لاہو تے اندر تت ست جے''

''سمجھ آ گئی جے شیخ جی پُوری، دسنے آں بھاء نوں چل کے''

''بہو جَھٹ، روٹی کھاؤ

پالک ساگ جے نال پرونٹھی ویسن

ادھکڑ رکھی ہوئی اے میں اِک سیانی لُون مسالے دی

(مَلّ دی مَیل سُنجانی جے ایس گل وِچ میری؟)

''اج تے بُھکھ تُساں لاہ دِتی اے

ہُن لگی جدوں اسیں آئے سمجھو''

جاؤ گُھٹ پِیو جا شپّی چھبیلوں 

کھاہدا پچ جاوے

کھاؤ پکاؤ مُڑ آپے،

آہو سچ، ایہہ بندہ جُون بندہ جُون میں آکھی گیاں 

تُساں ٹوک نہیں کیتی

کوئی چنگا جوڑ ایہہ نہیں جے بیبا

نَر چودھر دا پِچھے ایہدے پرچھاواں جے

بانھا چاری دا وی

کیہ کرے کوئی

وٹاوے لفظ توڑے1 نویں گھڑے

لفظ لفظ چوں مَل مَیل دھو نواں کرن وی تت ست چانن مانن جے

ہووے وکھایو سانوں وی،

اج بُھل ہوئی جے میتھوں وڈی

مَلّ دی گل

فقیری کر لکھنی کر گاونی وِچ تے مُڈھوں کھیڈِیندی آئی اے

کھیڈوں وکھرا کر سمجھن سمجھاون کوئی بھلی کار نہیں 

وکھری سمجھ وی مَل مُچھ بن کے نک تھلے آ لگدی جے

فقر کھیڈ رل مانن ہی جانن ہویا

کرو جو کر سکدے او''

جاندیاں شونکی آہندائے

شیخ جی تُسیں جے یونیورسٹی لگ جاؤ ساڈی

1- توڑے= 1) بَھنّے، 2) بھاویں -

تے کم ساڈا بن جاوے''

ہسیا جسّا

''کم تہاڈا بنیا پیائے

جیہڑا خلاصہ ایتھے ویچیائے میں تُہانوں 

روز ای اوتھے وِکدائے لَیندے پڑھدے او''

ڈھلے آں اسیں گلی وِچ

شونکی آہندائے بُرجُو

دُلّے دی وار سُنا گیائی جسّا شیخ سانوں اج راتو راتی پوری

لوکیں دسدے نیں 

رکھدا سی نِت ادُھوری

دِن چڑھ جاندا سی