فرید بھنڈار

(تھل- ترکال- ٹپریاں - نُوری رَوَنی دا پچُھیندی اِک ٹپری کول آ کھلوتی اے- اِک ترِیہاں کُو ورھیاں دی جنی اندروں اُٹھ نُوری کول آئی اے)

نُوری: تُسیں او رَوَنی؟

روَنی: کِتنیاں پئیاں دِسیندیاں نیں تینوں؟

نُوری: اِکو ای

روَنی: بھؤنچل گئی آں میں تے

نُوری: کیوں

روَنی: ایہدی اکھ اوَلّی تھی گئی اے ریتڑ بھوَندی دی کہ متاں میں اِک نہیں رہی

(بانہوں نپ نُوری نُوں ٹپری وِچ گِھن آئی اے)

نُوری: تُوں تے اِکو ای ایں روَنی- شہروں آئی آں نا میں، شہراں دی بولی وِچ ایہہ چَترائیاں ہوندیاں نیں - اوپرے جی ''تُسیں'' آکھ کے مِلدے نیں اِک دُوجے نُوں

روَنی: گھنا ہوون لوڑیندا اے اُتھاں ہر کوئی

نُوری: پرایا جو ہویا دُوجے لئی

روَنی: اپنے آپ لئی وی- پر تُوں مینوں پرائی نہیوں جاپی

نُوری: تُوں گل کر کے مینڈی اوپر کڈھ وگائی اے کِدھرے

روَنی: گل تے مگروں ہوئی اے- مینوں تے ویہندیاں ای اپنی جاپی ایں تُوں

نُوری: ماسی سُجان پُر دی گھلی آئی آں

روَنی: تائِیوں ای نا، اوہنے تے ساڈا ویس مانیا ہویا اے

نُوری: جو تُساں پاوندیاں ہو؟

روَنی: جو پاونیاں اوہا ساڈا دیس اے- اساں ویس وٹیندیاں کوئی نہیں

نُوری: ایہہ تھل…… ماسی سُجان پُر جِتھاں وی ہووے وسیندی اِتھائیں اے

روَنی: رَولیاں ویلے جِند بچیندی نَسّی اے تے کُھوہ وِچ ڈَھے پئی اے اَنّھے وِچ- اوہ جِند تے مُک گئی- اَنّھے کُھوہ وِچوں نویلی جِند ڈِھی گیؤس

نُوری: پھنیئر ہا اُتھاں، اوہنے سمھالی

روَنی: اساڈا ویس اے اوہ

نُوری: آہو- تھل ای اصل دیس ہویا پھنیئراں دا

روَنی: اساں اوہدے وِچ وسیندیاں ہاں اوہ ساڈے وِچ…… سُجان پُر نِکلی اے کُھوہوں تے اوہنوں من وِچ رکھ نِکلی اے- سُجان پُروں پاکستان آئی اے- وڈکے وی آئے بیٹھے ہن- جوان تھئی تاں اوہ آکھن پرناہوِئیے ایہنوں ٹبر وِچ ای پر اوہ تاں پرنیج گئی ہئی اساڈے ویس نال-

نُوری: میں اپنا ناں ای دسن بُھل گئی آں روَنی

روَنی: نُوری فتُوری

نُوری: (ہسی اے) پُوری سجان کرائی اے ماسی

روَنی: شہراں وِچ نُور فتُور نہ سُجھاوے دبیلاں نُوں تاں اوہ نُور نہیں رہندا نا، سندھور بن ویندا اے متھیاں تے ٹِکے لویندا اے اپنے

نُوری: میں ماسی نُوں سوہنا جَینی دے قصے دا پچُھیا اے تاں آکھیوس مِل نا روَنی نُوں

روَنی: جیویں اوہنے سُنیا تیویں سُنسیں تُوں وی

اساں سُناوندیاں کوئی نہیں، رل کھیڈنیاں

نُوری: رل کھیڈن ای آئی آں روَنی

مائی:  (جھاتیوس اندر) آ ونجو باہر (پرت گئی اے، روَنی اُٹھی اے)

نُوری: کِتھے روَنی

روَنی: آ کھیڈئیے

نُوری: ہُنے؟

روَنی: تُوں ٹپریو ٹپری پچُھدی آئی ایں روَنی دا، تے سُجان پُر دا دسیا فتور سانوں دِسیائے اکھ تینڈی وِچ، تے ساڈا تینڈے نال رل کھیڈن تے جی آ گیا اے ساریاں دا

نُوری: شہر وِچ تے مہینے لگ ویندے نیں سانوں

روَنی: اوہ پیکھنے، ایہہ کھیال

نُوری: ایس کھیال دے پیکھنے ہو جاون نا اوہ وی

روَنی: جَینِیاں ہو کھیڈو تے

(باہر ساری ٹپر ٹابری بیٹھی اے ادھ گھتیرے وِچ- روَنی تے نُوری وی رل گئیاں نیں - ادھ گھتیر وِچوں ای اُٹھ کے کھیڈدے نیں سارے)

(2)

(سوہنا شکار کھیڈیندا کُھوہ کول آیا اے- جَینی تے رلی گھڑے پئیاں بھریندیاں نیں - سوہنا گھوڑیوں لہہ اگیرے ہویا اے)

سوہنا: پانی گُھٹ

جَینی:  (گھڑا سوہنے دی بُک وِچ اُلیردی اے) ساڈے پانی نال ہور کِتنے مِرگ مریسَیں؟

سوہنا: (گُم سُم جَینی نُوں پیا ویہندائے) میں تے آپ مِرگ ہو مویاں

(دوئے ہسیاں نیں، گھڑے سِراں تے چا ڈیرے ول پرتیاں نیں، سوہنا وی گھوڑا لئی اوہناں دے نال ٹُریا اے)

رلی:   مِرگ مارُو ای لگنا ایں، مویا مِرگ تے نہیں

جَینی:  شکاری نُوں پھٹ لگ ونجے تاں متے سوچ آوندی ہووے کیہ پئے کرینے آں اساں مخلوق نال

سوہنا: اگے تے ایہہ پھٹ نہیں لگا کدے- ہُن ایہنے شکار کھیڈن جوگا تے رہن ای نہیں دِتا مینوں

رلی:   ایہہ شکاری سُنیائے لشکری ہوندے نیں باتشہاں دے

سوہنا: میں تے کِسے دا لشکری نہیں

جَینی:  آپ باتشاہ ہیں

سوہنا: شہر چلو مینڈے نال تے گھر ویکھو مینڈا

رلی:   باتشاہ بُھل وَیسن؟

جَینی:  شہراں نال ساڈا سانگا نہیں بندا

سوہنا: میں بنا دیساں

رلی:   شہراں دی واشنا نال ساڈے نک بند تھی ویندے نیں

سوہنا: میں تہانوں اپنا شہر وکھاساں - اوہدی واشنا کھول دیندی اے بند نک

[ڈیرے تے آ گئے نیں تریوے- دوئے جنِیاں گھڑے رکھ بدھیاں تھاواں تے ٹپریاں وِچ وڑ گئیاں نیں - اِک ادھکڑ سوہنے کول آیا اے ]

سوہنا: میں کُجھ چِر ٹھہرنا چاہوناں ایتھے

ادھکڑ:        کون ایں تُوں

سوہنا: نواب سوہنے خاں - شکار کریندا تھک گیاں ذرا

ادھکڑ:        تینڈے وِسرام دی کوئی جاء نہیں اِتھاں

سوہنا: میں باہر ای بہہ ویناں

ادھکڑ:        دینہہ پیا ڈھلدا اے- راتیں اساں ڈیرا چا لمّا پندھ کرنا اے

سوہنا: گھوڑا نال ویسی تُہاڈے- سامان جیہڑا چاہو چوَا دیو ایہنوں

ادھکڑ:        گھوڑیاں نُوں چواون والا بھار کوئی نہیں اساڈے کول- تُوں گھر ای ونج اپنے، بھلا ہووی

(3)

(ڈیرا، بئی جاء اُتے تھل وِچ- ٹابری رلی بیٹھی اے- باوے، ادھکڑ، مُٹیاراں، مائیاں، گبھرُو)

مُٹیار:  کون اے ایہہ شکار دا رچھ چائی آویندا اے گھوڑے تے دُوجے چوتھے دیہاڑے

ادھکڑ:        مہینہ پہلوں آیا اے مِرگ ہیردا- کُھوہ تے ہا ڈیرا تدن

رلی:   میں تے جَینی کُھوہ تے آہیاں - پانی منگیوس، اساں دِتا- گلاں کریندا آیائے ساڈے نال ڈیرے

ادھکڑ:        پچُھیوس مینوں رتا ٹھہرن دا- اپنی تھکیڑ دسائی ساس- آکھ دِتا ہام کوئی نہیں تینڈی ٹھاہر اِتھاں

جَینی:  مُڑ گیا اوس ویلے پر

رلی:   متے بُھل کے چھوڑ گیائے کُجھ اتھائیں

باوا:   اج آیائے تے آکھیوس نوکر رکھ گِھنو مینوں شکار چھڈی بیٹھاں، بیا آہر کوئی نہیں - آکھیم نوکر چاکر ساڈی وسوں نہیں وسیندے- کرن کیہ- کار تے سُکھ ہویا اساڈا- کِسے ہور نُوں دے دیوِئیے تے آپوں دُکھ سہیڑ بہوِئیے؟ اکھے مینوں ڈھور چراون دا ٹھرک اے، رکھ گِھنو اپنا کر کے- آکھیم ول آوِیں -

ہُن جیویں بندی اے ہوسی، ٹلنا تے اوس کوئی نہیں

ادھکڑ:        رکھ گِھننے آں مِرگ تے بچ وَیسن نہ کُجھ

مائی:  نالے اِتھاں وِرلے ای آوسن ہیری، ایہدی نوکری دا پتہ لگا نیں جداں

مائی:  نبیڑ لَیسن بھیڈاں ایہدی چھیڑ

(4)

(ڈیرے تے)

سوہنا: جَینی میں اِک گل کرنی ہئی

جَینی:  کر سوہنا

سوہنا: ذرا پرے جے ہو ونجِیئے

جَینی:  کر اِتھائیں، خیر اے

سوہنا: میں نوکر آں تینڈا

جَینی:  شہراں وِچ ہوندے نیں نوکر تے

سوہنا: رانجھا ہیر دا نوکر ہویا، مہینوال سوہنی دا

جَینی:  نہ سوہنا- رانجھا تے چاک تِھیا چُوچک دا، تے عزت بیگ مہینوال تُلے دا-

سوہنا: مینوں وی اوویں سمجھ

جَینی:  اِتھاں نہ چُوچک نہ تُلّا

سوہنا: جَینی کیہ کریندے نیں ایہہ مرد تہاڈے- کم تے سارا تُساں کریندیاں ہو- ٹوبھے ساردیاں ہو، اِجڑ چریندیاں ہو- اُٹھاں نُوں گِھن ٹُردِیاں ہو ساری ساری رات، مرداں نُوں کچاویاں وِچ بہا کے-

جَینی:  ٹپریاں دیاں اندراں نُوں سوتدے سجیندے نیں، اپنا اندر جان کے- چاٹیاں وِچ گُھمر گھتیندے نیں مدھانیاں ہو کے- کُنیاں دھریندے نیں واء دے کُچھڑ-

سوہنا: پُٹھا حساب-

جَینی:  ایہہ کم ونڈ نہیں شہراں والی سوہنا- ایہہ رل کرنی اے ساڈی ساریاں دی- ورھیو ورھے وٹِیجدی اے- تُوں پروں آوندوں تے ساڈے نال بہہ کے کُنی پکیندوں

سوہنا: میں بھیڈاں چھیڑناں ہاں پیا- اصل کم تے تینڈا ہویا نا ایہہ

جَینی:  آہو

سوہنا: میں جنا نہیں؟

جَینی:  تُوں مینڈا سنگ ایں سوہنا

سوہنا: تینڈی سَکھی

جَینی:  ماڑی گل اے؟

سوہنا: رانجھا تے ہیر کیویں مِلدے ہَن بیلے وِچ، تے کیویں مہینوال تے سوہنی دریا دے کنڈھے

جَینی:  جیویں سَکھی سَکھی نُوں مِلدی اے

سوہنا: بال کیویں جمدے نیں سَکِھیاں نُوں

جَینی:  رانجھا ہیر نُوں بال جماون آیا ہا جھنگ سیالِیں؟

سوہنا: مینوں پوری سمجھ نہیں آوندی تینڈی گل جَینی

جَینی:  کِتنی پڑھائی اے تینڈی

سوہنا: اپنے درس وِچ میں اَوّل- وڈے مدرسے لہور پڑھیاں، اُتھائیں وی اَوّل پنج سال- ول ترَے سال دِلی وی

جَینی:  ساڈے مدرسے تے اِکو اکھر پڑھایا ویندا اے

سوہنا: الف؟ میں پڑھی ہوئی اے ایہہ ساری شاعری- آپ وی لِکھناں - ہُن میں دیوانِ جَینی تھلوی لِکھنا اے جیویں رومی نے دیوانِ شمس تبریزی لِکھیا

جَینی:  جیہڑے اکھر دی گل میں پئی کرینی آں سوہنا، اوہ لِکھیا نہیں ویندا کِیتا ویندا اے- جیہڑے جی کریندے نیں اوہناں نُوں مِلا دیندا اے- جد تائیں کریندے نیں وِچھڑدے کوئی نہیں -

رلی:   جَینی ایہنوں پچُھیں نہ بھیڈاں دا

سوہنا: میں جاوندا ای ہاں پیا اوہناں مگر

رلی:   (نچ کے) بارھیں برسیں کھٹن گیا تے کھٹن گیا میں دِلّی

دِلیوں کھٹ کے آندی بِلّی

بِلّی دِتے بچے، مِیئیں مسِیتیں سچے

سوہنا: (جَینی نُوں) سُن لیا ای نا- بِلّیاں نُوں بچے دِوِیندی او پئی دِلّی پِھرا کے

رلی:   تُوں تے ایہنوں بِلّی بناؤسَیں دِلّی دی (جَینی ول سینتر)

سوہنا: ایہہ تے نہیں پر تُوں تے ہیں بِلّی، پکّی

رلی:   اوہ کون نیں جیہڑیاں قصائیاں دِیاں ہٹِیاں سُنگھ کے پُوچھلاں ہلاوندِیاں پِھردِیاں نیں تینڈے شہر وِچ

(سوہنا ٹُر گیا اے بھیڈاں ول)

(5)

(وڈا جگیری سُہراب خاں آیا اے ڈیرے، گھوڑا پرے کھلہار اگیرے ہویا اے)

سہراب:       باوا جی میں اِک گل کرنی آہی تہاڈے نال

باوا:   کرو

سہراب:       اِکلیاں

باوا:   اسیں سارے اِکو ای آں، کرو تُسیں

سہراب:       مینڈی مجبوری گِن لؤ ایہنوں - مینڈے نال دو گھڑی اِک پاسے آ جاؤ تاں وڈا کرم ہوسی

(باوا اُٹھ کے اوہدے نال پرانہہ ہو کھلا اے)

سہراب:       باوا جی میں آں نواب سُہراب خاں جھاٹِیوال- ایہہ سوہنا جیہڑا تہاڈِیاں بھیڈاں چریندا اے، جاندے او کون اے؟

باوا:   شکار کھیڈدا لہہ گیا اے ڈیرے، تے ہُن……

سہراب:       ایہہ نواب شاہنواز خان جے

باوا:   تہاڈا سنگ سَین

سہراب:       مینڈا چاچے دا پُتر بھرا اے- اساں رجپُوت آں - ہزاراں مُربّے جگِیر جے ایہدی- کِتنے کو جی نیں تہاڈے ڈیرے، پندراں وِیہہ، پنجاہ سو وی ہوون خیریں - ایہہ تہانوں ساریاں نُوں بھوئیں وال بنا دیسی- تُساں رِشتہ دے دیو دِھی دا- اوہ وی رانی ہو ویسی راج کریسی مُلکھ تے، پتہ ای اے تُہانوں، ایہہ تھل تُہاڈا وی راجپوتانہ اے

باوا:   نواب صاحب، اساں تھل پُوت آں - تھربُھوت آکھ گِھنو- ساڈی جات اے اَجات ہوون- اساں نہ اپنا جِیون ڈھنگ چھوڑ سکنے آں نہ جات ونتاں نُوں ساک دے کے کُجات کر سکنے آں اپنے آپ نُوں - اساڈی ایہہ رہریت کوئی مجبوری نہیں - ایہہ ہوون اے اساڈا، ہوون چھوڑ کے اَن ہوئے ہو ونجیئے، کیوں …… سمجھا کھڑو بھرا اپنے نُوں

سہراب:       اساں تے زِویاں دے مالک آں - ایہہ مرضی دا مالک اے- کِسے دے آکھے وِچ نہیں

باوا:   کرو آہر کوئی، گھلنے آں تہاڈے کول اوہنوں -

(باوا گیا اے، سہراب ہور پرانہہ ہو کھلوتا اے- سوہنا آیا اے)

سہراب:       (جپھی) نہ تینڈے حُسن دا کوئی لیکھا اے، نہ تینڈے عشق دا

سوہنا: نہ مینڈے حُسن دا کوئی واہ لگدا اے اِتھاں نہ مینڈے عشق دا- رانجھا ہویاں تے مہینوال وی، اِکو ویلے، پر ایہہ ہیر سوہنی اپنا ٹپری واسا چھڈن تے نہیں پئی آوندی

سہراب:       تُوں مِرزا ہو کے ویکھ نا دو گھڑیاں

سوہنا: جے جَینی صاحباں ہو ونجے اِک گھڑی

سہراب:       گِھن آ ایہنوں محل وِچ اپنے…… اُڈِیکدا ای پیا سُنجا…… کر چارا…… میں آؤساں ول

(ٹُر گیا اے گھوڑی چڑھ، سوہنا سوچِیں پیا ہویا اے)

(6)

(ڈیریوں باہر- سوہنا ڈِگا پیا اے بے سُرتا- جَینی آئی اے- کول بہہ کے پیر ٹوہے نیں اوہدے- سپ دا ڈنگ بھال کے مُونہہ دھریوس اُتھاں تے وِس چِھک گِھدی اے، جَھٹ لا کے- کُجھ چِر لگا اے، سوہنا ہوش وِچ آیا اے تے اُٹھ بیٹھیا اے-)

سوہنا: میں بھیڈاں مگر پیا ویناں، پرت ویکھناں تے پھنیئر…… وٹّا چا ماریا اے میں - ولا گیا اے تے پیر مینڈے تے لڑ گیا اے

جَینی:  آپ ای آکھیوس مینوں، جُل جَینِیئے سُرک پیر اوہدا تے ٹُردا کر سُو

سوہنا: (سِر مار کے) جَینی، ایہناں آپ لڑایا اے مینوں

جَینی:  کیہناں؟

سوہنا: ایہناں سپادھیاں

جَینی:  سپادھی تے میں وی آں

سوہنا: تینڈے وڈکیاں دی گل پیا کریناں

جَینی:  وڈکا تے مینڈا کوئی نہیں

سوہنا: ایہہ باوے مائیاں

جَینی:  مینڈا ہان اے سارا

سوہنا: تُوں کوئی اج ای تے نہیں لڑی مینوں جَینی، پر ایہہ کوئی ہور ہا نر-

جَینی:  مینڈا ویس

سوہنا: مینوں تے نہیں دِسیوں تُوں اوس ویس وِچوں

جَینی:  تے وٹّا چا ماریا تُوں اوہنوں

سوہنا: اوہ تے اوہنوں لگا کوئی نہیں

جَینی:  نہ مینوں، وٹّے وی انگ نیں ویس دے

رلی:   سمجھا سُو جَینی، وَٹّے مریندا وَٹاوُ1 نہ تھی ونجے ایہہ وڈا بھوئیں وال بھنڈاری

سوہنا: بھیڈاں دے مگر آں میں - ایہہ رلی وی سِکدی اے پئی تاں رل ونجے اوہناں وِچ

رلی:   رلی تے رلی پئی اے مُڈھوں، چھیڑُو چاوے نا ڈانگ تے پتہ پاوے

1- وٹاوُ= 1) پاندھی، مسافر، 2) بدلن والا-

(7)

(سوہنا جَینی کھیالڑی دا انت- پکھی واس ڈھانی ادھ گھتیرے وِچ- روَنی اُٹھی اے نچ گنودی)

روَنی: کیوں خاک ہوون بھُل

دُھر1 دی سانجھ ونجائیے

(ڈھانی اُٹھ رلی اے دھمالِیں، نُوری نال اے)

سبھ:   کیوں خاک ہوون بُھل

دُھر دی سانجھ ونجائیے

مائی:  ٹپریاں پکھ2 نیں

کن3 لُوں لوئین4 والی5

گبھرو: دینہہ دوال6 ول ست7 دِھیائیے8

سبھ:   راتِیں چا9 پکھ دھائیے

روَنی: ہتھ ہتھاں وِچ

دم دماں وِچ

کیوں نہ پھیرا دھرت دوارے10 پائیے

1- دُھر= 1) مُڈھ، پَوند، شروع، 2) دُھرا، جیہدے اُتے پہیہ پِھردا اے-

2- پکھ= کھمب- 3- کن= رِزم، زرّہ، روال- 4- لوءِین= اکھیاں – 5- والی= کُولی سُنہری ریت6 - دوال= کندھ- 7- ست= سچ، جو موجود اے، حقیقت، دان- 8- دھیاون= نِیجھ لاون، دھیان کرن، اندر اُتارن- 9- چاون= چُکن، کھلارن- 10- دوار/ دُوارا= بُوہا-