فرید بھنڈار

لوک تھیٹر دی رِیت چروکی اے- تھیٹر نوں راس آکھدے سن- پر نہیں ایہہ گل ٹھیک نہیں- راس اِتھاواں لفظ ہا پُرانا- تھیٹر لفظ انگریزاں نال آیا- تھیٹر دے ناں تے جو کجھ ٹُریا اوہ وی انگریزاں دے آون پاروں ٹُریا- تھیٹر لفظ نِرا لفظ نہ آہا- ایہہ نشان آہا انگریزاں دے دابے دا، ہاریاں دِلاں وِچ جتیاں ہویاں دی رہتل دی موہ دا (کوئی لفظ وی نرا لفظ نہیں ہوندا-) چلو اسیں تھیٹر دی تھانویں راس لفظ رکھنے آں تے مُڑ مُڈھ توں گل ٹورنے آں- (اُنج ایہہ وی ٹھیک نہیں، گل کدیں وی مُڑ کے مُڈھ توں نہیں ٹوری جا سکدی-)

لوک راس دی رِیت چروکی اے- لوک راس دیاں ترے موٹیاں ونگیاں سن- اِک تے اکھواندی ای راس آہی، اِک وار تے اِک نقل- راس وِچ لوک جاتے قصے کھیڈے جاونے- راس دھاریاں ویکھنہاراں نال رل کے قصے نوں نویاں کرنا- لوک جاتے پاتراں ویکھنہاراں وِچ لہہ کے اوہناں نوں ٹُنبنا- اوہناں نوں آپنی ہڈورتی سمجھن دا آپنی ہستی پچھانن دا راہ دسنا-

وار تاریخ دا راس آہا- (وار لفظ تاریخ واسطے ای ورتیندا ہا- اسیں وی اگوں تاریخ واسطے ایہو لفظ ورت کے نہ ویکھیے؟) وارِیاں لوک جاتے بھیڑاں دھاویاں دی کہانی لوکاں اگے دھرنی- اجوکی سُرت نوں وار دیاں سمجھاونیاں نال ویاہونا- وار دیاں پُچھاں نوں اج واپری ساہمنے کرنا- لوک نوں آپنے کچ پک وی سنبھال کراونی، آپنی کرن جرن دی ستیا دا مُونہہ وکھاونا-

وار والیاں کہانی بول کے سناونی وی، وِچ وِچ کھیڈنی وی تے گاؤنی وی- سُنیراں وار نوں بولاں راہیں وی پچھاننا سینتاں پینتڑیاں راہیں وی تے سُراں راہیں وی- اِنج سنئیراں دا آپنی ہستی دیاں کئیاں اچیت سچیت پرتاں نال سانگا جُڑنا- اوہناں دے اندر کئیں سُتیاں کلاں جاگنیاں- اوہناں کل اج تے بھلک دی جُڑت ویکھنی- جُڑیاں ہویاں دے پاڑ اتے پا ٹدیاں دے جوڑ بھالنے-

نقل دا سبھا اُتوں تے نِرا ہاسے ٹھٹھے والا ہوندا ہا پر ایہہ ہاسا ٹھٹھا رچھ ہا وسیب دی ورتن نوں پرچولن دا- نقلیاں ہاسے بھانے چودھریاں سرکاری اہلکاراں ساہوکاراں وپاریاں پیراں پنڈتاں تے ملوانیاں دی پت لاہونی تے سینتراں ٹکوراں نال کامیاں کمیاں نوں ساودان کرنا-
لوک راس والے کھاندے تے چودھریاں تے مالکاں دا دِتا ای آہے پر رِیت نے اوہناں نوں گل آکھن تے ٹوک کرن دی کُھل دِتی ہوئی سی- نقلیا آپوں اصلوں ہینا تے نمانا ہوندا ہا- اوہدا آپنا کوئی دعوا ہا نہ کوئی وسیبی ہستی- نقلیئے دا کسب آپنا کے اوہ وسیب دی گِنت گوچروں ای باہر ہو ویندا ہا- ایس پاروں اوہدی گل کسے نوں چُبھدی نہ آہی، چُبھے وی تاں ظاہر کوئی نہ کریندا ہا- ویاہ پر ناہ اُتے برادریاں شریکے ڈُھکنے- کئیاں رنگاں دے باریک جوڑاں دے اُکھڑن دا ڈر ہونا- موٹیاں سامیاں نوں آپو وِچ بِھجن رَسن دی ڈاڈھی لوڑ ہونی- اوتھے نقلیے دی ٹوک اوہناں نوں رل کے ہَسن دی تے اِک دُوجے ساہویں نِسل ہوون دی ویہل دینی- ایس ویہل نوں سُوجھوان نقلیے آپنی ویہل بنا ورتدے آہے تے اوہ کُجھ آکھ جاندے آہے جیہڑا عام ویلے کوئی سوچدا وی جھکے-

لوک راس دا پِڑ پربندھ اصلوں ساد مُرادا ہوندا آہا- اکٹھ داریاں وِچ ہوونے- ویکھنہاراں گول پِڑ بنا کے دوالے بہہ جانا تے اِک پاسیوں کھڈاراں جوگا راہ چھڈ دیونا- اوس پاسے منجی دا اوہلا کر کے کھڈاراں آپنا نِک سُک چا دھرنا تے پِڑ وِچ آ لہنا- مشال دی لو ہونی، نہ کوئی پڑدا نہ کوئی سٹیج اڈمبر- رمزاں سینتراں راہیں ڈٹھیاں اَڈِٹھیاں سبھ پئیاں سَرنیاں- پڑ وِچ دو لیکاں لا کے دریا بن وینا تے منجی اوہلے کھلوتی سوانی محل دے جھروکیوں جھاکنا- رمز سینتر لوکائی دا وڈا ہتھیار آہا- ایہدے راہیں لوکاں دی سوچ آپ پرنے تھیوندی تے نسردی آہی- ہولیاں سینتاں نال بھاریاں گلاں اِک دُوجے تائیں پُجا کے لوکاں دی آپو وِچ گُوڑھ ودھدی آہی سانجھ اُتے وساہ ودھدا ہا- پِنڈ واسیاں نوں رمز روپ وِچ گل کرن دی جاچ تاں پُرانی آہی- رُت، ویلے، بھوئیں تے پشو پکھو نال واہ نے اوہناں نوں رمزاں گھڑن تے سمجھن دا ول سکھایا آہا- نالے اِک رچھ نال ون سونے کم سارنے پوندے ہانیں- ایس پاروں اوہ چیزاں دی ٹُھکی بدھی ہستی دا لحاظ نہ آہے کریندے- جیہڑے پگ نوں لج بنا کے کُھوہے لمکا سکدے سن لِیک دا دریا تے کھاری دا ٹِبہ بناون وِچ اوہناں نوں کاہدی روک آہی-

تُسیں آکھسو ایہہ کیہڑے نُوری وسیب دی گل اے جِتھے راس والے اِنج لوکائی نال اِک مِک لوکائی دی سیوا وِچ جُٹے پئے آہن- وسیب تے نُوری کوئی وی نہیں ہویا- ہاں دُوروں ویکھن لگیاں کجھ نُور دا ( یاں دُھند دا) چھڑکاء ہو ای جاندا اے- پر جیہڑے وسیب دی ایہہ گل اے اوہ ساتھوں بہوں دُراڈا وی نہیں- سگوں اجے ادھا پُورا ساڈے وِچ جیوندا اے- یاں اسیں ادھے پُورے اوہدے وِچ پئے جیونے آں- ایہہ وسیب اے جیہدے وِچ زمیندار میل پردھان ہا- پِنڈ تھاں وِچ بھوئیں والاں دی چودھر آہی تے ہور کسبی آہری اوہناں دے چاکر آہے- کمی کاما کمیرا لفظ کم توں نکلے سن پر زمیندارے وسیب وِچ ایہناں دے معنے نوکر یاں گولے دے ہو گئے- ایہناں لفظاں نوں ہینتا دی بو چمبڑ گئی- کرن غلامی دا نشان ہو گیا- تے بہہ کے کھاون والے ملوک تے اشراف گنے گئے- تاں جو کرن والا آپنی کیتی نوں نِت ہینا ای سمجھے تے کِتے اوہدا مُل پوان نہ کھلو جاوے- زمیندارے وسیب دا ویہار ہا سیپ- کمی نے مالکاں دی لوڑ سِر اوہناں نوں لوڑیندیاں وستاں گھر دینیاں تے مالکاں واڈھی تے مِتھے دانے اوہنوں تول دینے- کمی نوں دینہہ دیہار تے لاگ وی ڈھینا- ہا تے ایہہ وٹاندرا پر سیپ دی ورتن وِچ مالکی دے بھار پاروں ایہدا روپ نذر تے بخشیش والا ہا- کم کمی دا فرض ہا پر لاگ ججمان دی خوشی، اوہدا سِر صدقہ- کم پیڑھیو پیڑھی ٹُردے آہے- مالک دا پُترمالک جمنا تے کمی دا کمی- راس دھاریئے نقلیے واریئے وی جدی پُشتی ٹُرے آوندے آہے- ڈُوم جاں مراسی اکھویندے آہے- اِک پکھوں ایہہ لوک کمیاں وِچوں وی سبھ توں ہِینے گنیندے آہے کیوں جو ایہناں کوئی ورتن وان وست گھڑ بنا کے تے مالکاں نوں دیونی نہیں سی ہوندی- پر دُوجے پاسے ایہناں رِیت رسم دی سنبھال دا کم لے کے مالکاں دے اصلوں نیڑے ہو بہن دا ڈھو وی بنا لیا ہا- سو وسیب وِچ ڈوم مراسی دی گین دُوَلّی سی- اوہنوں ات ہینا تے اصلوں نکما وی سمجھیا جاوندا پر نال ای ویلے سِر اوہدا آدر وی کیتا جاوندا- مالک گوچرے ڈُوم مراسی دا اصل کم تے سی رِیت دی سنبھال- مالک دا مالکی اُتے جماندرو حق رِیت پاروں ای آہا- سو اوہدیاں سو پیڑھیاں نوں مالکاں سِر مالک دسنا تے ثبوت کرنا ڈوم مراسی دا کم آہا- نالے دینہہ دیہار تے جمن پرنیون نوں رسم سگن راہیں رِیت نال جوڑنا وی- ڈُوماں ویلے کویلے مالکاں دی تے اوہناں دیاں وڈ وڈیریاں دی سوبھا کرنی تے آنے بہانے اوہناں نوں وڈیا کے مالکاں دے دل وِچ چودھر دے خدائی حق دا پک بٹھاونا- سو ڈُوم مراسی آپنے کم پاروں نِیچاں وِچ نِیچ اکھواندے سن پر رِیت دے علم پاروں تے مالکی دے بھیتی ہوون پاروں اوہناں ولوں اِک گُجھا جیہا ڈر وی رہندا سی- مالکاں دے دل وِچ وی تے عام خلقت دے دل وِچ وی- ایس گُجھے ڈر دی اِک ہور پرت وی آہی- ڈُوم مراسی نوں رِیت دی سنبھال واسطے سنگیت دا بولی دا تے راس دا علم وی سِکھنا پوندا ہا- ایہناں عِلماں راہیں لوک ڈوم مراسی دے آکھے تے وِسدے- ایہناں عِلماں دی اپڑ لوکاں دیاں مناں وِچ دُھر اندرلیاں اچیت پرتاں تیکر آہی- سو لوک ڈوم مراسی نوں اِک رنگ دا جادوگر وی سمجھدے سن جیہڑا نیچ نکما ہوندیاں وی اچن چیت ہور دا ہور ہو سکدا اے- اَڈِٹھے روپ وٹا سکدا اے- اَڈِٹھ نال کلام کر سکدا اے- سو اِک پاسے ڈوم مراسی جگ ردیا، وسیب دی گِنت گوچروں باہرا بندہ ہا تے دُوجے پاسے وسیب دیاں گجھیاں اڈٹھیاں پرتاں نال جوڑ پاروں اوہ وسیب دے دُھر وِچکار ہو کھلوندا ہا- ڈوم مراسی نوں آپنے ایس ہوون نہ ہوون دی ڈاڈھی سار آہی- ایہہ ہوون نہ ہوون اوہدے چِت نوں مِٹی وِچ مدھولدا وی ہا پر اوہنوں اِک اچرج وِت تے تران وی دیندا ہا- اِک نویکلی سُرت وی دیندا ہا- اوہنوں خلقت نالوں وجوگدا وی ہا پر خلقت دا اندر بھیتی بنا کے خلقت دے اصلوں نیڑے وی کر دیندا ہا- ہُن ایہہ ڈوم مراسی اُتے ہا بھئی جے چاہوے آپنی وِت نوں آپنے کسب نوں اصلوں مالکاں دے لیکھے لا کے مالکی دے کُچھڑ ای چڑھیا رہوے، جے چاہوے تے خلقت نال آپنی نیڑ پالے تے آپنے کسب راہیں خلقت دا پکھ پُورے-

میلیاں نے راس والیاں نوں نویں راہ وکھائے- میلے وپار پاروں لگدے سن- میلیاں راہیں وست وٹاندرا ودھیا، پیسے دی ورتوں عام ہوئی،تے زمیندارے سیپ دیاں چُولاں کُجھ ڈِھلیاں ہوئیاں- نقلیاں راس دھاریاں تے واریاں نوں نویں کُھل تے دڑھتا مِلی تے سیپ دی باندھ وِچوں نکلن دا راہ دِسیا- کم وکھاون دے ڈھو ودھے تے جدی پُشتی کسب دیاں باندھاں وی ترٹیاں- آتھنی (پُورا ویلا ایہو کم کرن والیاں) منڈلیاں بن گئیاں جیہناں وِچ دُوجیاں کمی ٹابریاں دے چھوہر وی پیو دادے دا کسب چھڈ کے آرلے- ایہہ منڈلیاں پُورا ورھا پنڈو پِنڈ پھردیاں سن- لوک سائیاں دے کے ایہناں نوں سدیندے سن تے کئیں کئیں راتاں رکھدے سن-

انگریزاں دے آون نال وڈیاں شہراں وِچ اِک نویں راس دا رواج پیا- ایہہ راس تھیٹر دے ناں ہیٹھ ٹُری- تھیٹر نوں انگریزاں دے دیسی وپاری بھائی والاں تے ہتھ ٹھوکیاں پالیا- خاص کرپارسی سیٹھاں- تھیٹر وِچ انگریزی ڈرامیاں نوں اُپرلے میل دی ہندوستانی رہتل دی پُٹھ چاڑھ کے اُردو وِچ ڈھالیا جاندا سی- خاص کر شیکسپیئر دیاں ڈرامیاں نوں- شیکسپئیر سولھویں صدی دے انت وِچ ہویا اے- اوس ویلے یورپ وِچ پُرانے جاگیردار میل دی چھاں مُکن تے آ گئی سی- وپاری میل دی چڑھتل آہی- جاگیردار میل دی سیاسی پکڑ ڈِھلی ہوون نال جاگیرداری رہتل دیاں ریتاں پرتیتاں دی پکڑ وی ڈِھلی ہوون لگ پئی سی- شیکسپئیر نے ایہو پواڑا پسار کے وکھالیا- وسیب دے پِڑ وِچ لتھدیاں نویاں تراناں دا اندرونا اُلیکیا- نویں بجھدی رِیت پرتیت دے رنگ وکھائے- اوہدا پُرانی ڈھیندی رِیت پرتیت نال گھول کرا کے دونہاں دا ماڑ چنگ پھرول کے لوکاں نوں ساودان کیتا-

پر پارسی تھیٹر وِچ سولھویں صدی دے انگریزی راس دی پھوکی ریس آہی- اوہدا ست نہ آہا- اوہ ایس پاروں جو پارسی سیٹھاں تے انگریز دے ہور وپاری ہتھ ٹھوکیاں نوں آپنے دیس اُتے واپرے دھرو دی سار نہ آہی- اوہناں دا لبھ انگریز وپار شاہی دے لڑ لگن وِچ آہا- اوہ آپنے دیس دا حال کیویں سہی کریندے- آپنے دیس دی وار (تاریخ) تے آپنے وسیب دی بنتر نوں کیویں سُنجاندے- تے جد تائیں آپنے دیس دی وار دی آپنے وسیب دی بنتر دی باریک سار اوہناں نوں نہ ہوندی اوہ یورپی وار دا ٹورا کِتھوں سمجھدے- سو اوہناں یورپی راس دی اُتلے واہ نقل ماری- راساں وِچ آیاں قصیاں نوں پتیلے بھا اُتاریا- کھڈار دے کسب نوں اوہناں پھوکی پینتڑے بازی تے واج دا سکھنا لہا چڑھا جاتا- سٹیج پربندھ نوں چھڑی سجاوٹ تے راس دی شاعری نوں نِری لفظ بازی تے تُک واہی- شیکسپئیر دے راس وِچ جیہڑے وپاری میل دی سوچنی نِتری سی اوہ اِک اُبھرواں گُھلاٹ میل آہا جیہڑا پچھونہے جاگیرو میل نال کھیہ کے آپنی کُھل پیا گھندا ہا- ہندوستانی تھیٹر مگر جیہناں لوکاں دی سوچنی آہی اوہ آہے تاں وپاری پر انگریز وپاریاں دے وِچولے تے انگریز وپار شاہی دی جھولی چکن وِچ دیسی زمینداراں جاگیرداراں دے بھائی وال-

تھیٹر نے لفظاں رنگاں پینتڑیاں سُراں سازاں کپڑیاں گہنیاں دی پھوکی عیاشی دے لارے نال لوکاں نوں موہیا تے اوہناں کولوں پیسے اُگراہے- شہری کامیاں محنتیاں نوں پرچاون دا اپرالا کیتا تے پاء پڑھیاں بابواں دی مت ماری- شیکسپئیردے راس وِچ بادشاہواں سرداراں دیاں آپسی لڑائیاں دے پِچھے وسیب دی وار (تاریخ) دا پسار اے- بندے دے اندرونے اُتے وسیب دی وار کیویں ورھدی اے ایہہ راس کھیڈ کے وکھاندا اے- ویکھنہاراں نوں آپنے اندر وسدے پُرانے وسیب دے ڈھین بارے اوہدیاں نیہاں دے کلر بارے سچیت کریندا اے- پُرانے دے مُکن دا ہِرکھ تاں ہوندا ای اے پر ایہہ ہِرکھ نویں باریک سُوجھ تے جاگرتی دی لوء وِچ بندے دی بندیائی نوں جاگ لاوندا اے- ہندوستانی تھیٹر وِچ بندیاں دا لڑن مرن سبھ بناوٹی ہا- وسیبی پاڑاں نال ایہدا واہ اصلوں پیتلا تے اوپرا ہا- سو دیسی جاگیردار تے دیسی وپار ورتارے دیاں پولیاں نیہاں بارے تھیٹر نے لوکاں نوں کیہ چانن لاونا سی- ہاں تھیٹر دے سجاء بناء وِچوں ڈھلکدی بادشاہواں امیراں تے وپاریاں دی لِشک پُشک لوکاں نوں سرپر موہیا- تے اوہناں دیاں دِلاں وِچ جاگیردار تے وپاری ورتارے دا آدر مان بہایا- حاکماں دی پرتیت لوکاں دے اندر وسائی-

شیکسپئیر دا انگلینڈ ہور آہا تے ہندوستانی تھیٹر دا ہندوستان ہور- ایتھے مڈھلا جھیڑا جاگیردار تے وپاری دا نہ آہا- مُڈھلا جھیڑا سی ہندوستان دیاں عاماں لوکاں تے انگریز وپار شاہی وِچکار- ایس جھیڑے وِچ ہندوستانی وپاری تے ہندوستانی زمیندار دونویں آپو آپنے رنگ وِچ انگریز دے بھائی وال آہے- ایہہ دونویں آپنے سُکھال تے آپنے لبھ پاروں انگریز اگے لِفے رہے- جے ایہناں وِچوں کوئی تھوڑا بہوں آکڑیا وی تاں اوہ وی آپنے میل لئی کجھ ودھ سہولتاں لین واسطے- لڑ کے انگریز نوں دیسوں کڈھن واسطے نہیں- سیٹھاں دا تھیٹر ایہناں وِچولے میلاں دا تھیٹر ہا سو اوس ایہناں دا ای پکھ پُوریا-

جد سیٹھاں دا تھیٹر پنجاب دیاں شہراں وِچ آن لتھا تاں پنڈ تھاں دے میلہ راس نوں وی اوس پوہنا ہا- راس منڈلی والیاں دیاں اکھاں شہری سیٹھاں دے تھیٹر نال ونج اڑیاں- اوہ وی پِڑ چھڈ کے پڑدیاں والی سٹیج تے جا چڑھے- اوہناں رمزاں سینتراں نوں تجیا تے لِشکنے بانے تے ہور سٹیجی اڈنبر آن سہیڑیا- پِڑ دا راس لوکاں دے وِچ اوہناں دا بانہہ بیلی اوہناں دا صلاحی ہا- سٹیج دا تھیٹر لوکاں کولوں دُراڈا اوہناں سِر حاکم بن کھلوتا- پِڑ دا راس لوک پواڑیاں نوں پرچولدا ہا، لوکاں نال رل کے اوہناں دے وِچ ہو کے پُچھاں پُچھدا ہا- ولدے منگدا ہا- اوہناں نوں آپنے ہوون دا ہو سکن دا پک کرویندا ہا- ڈاڈھیاں دے دابے ہیٹھ آئی حیاتی دے ویہن نوں سمجھن دی ویہل دیندا ہا، سمجھن دی جاچ دسدا ہا- میلہ تھیٹر نے لوک نوں ڈاڈھیاں دی رہتل دا کوڑ جھلکار دے کے مناں وِچ ڈاڈھیاں دی رہتل دا آدر بہا کے ڈاڈھیاں دے دابے نوں ڈِھڈوں منن لئی لوک نوں پسمایا- میلہ تھیٹر نشان سی ایس گل دا جو پنجاب دی لوک رہتل جھبدے نویں وچولا میل دی پسرویں رہتل دے بھار ہیٹھ پئی آوندی اے- لوک رہتل دا ست پُرانی زمیندار رہتل دی رِیت پرتیت نال بِھڑدیاں کھیہندیاں بنیا سی- نویں وچولا میل نال بِھڑن جوگے ہتھیار ایہدے کول نہیں سن-

پِڑ دے راس وِچ کھڈاراں دی تیاری تے کھیڈدی ویتر ویکھنہاراں دے ساہمنے ای تھیندی آہی- ویکھنہار نہ کھیڈ نوں جادو دا کرشمہ سمجھدے آہے نہ کھڈکاراں نوں کسے اچرج دُنیا دے وسنیک- کھڈکاراں نوں اوہ آپنے جیہے عام بندے جاندے آہے- اوہ عام بندے جیہڑے وسیب وسدیاں وی دُنیا داری وِچ پُورے نہیں کُھبے تے آپنے وکھرپ تے ویہل پاروں وسیب دے ورتارے نوں پرکھن دی سُرت سنبھالیو نیں- ویکھنہاراں نوں آس ہوندی آہی بئی نقلیے تے آپنے کسب راہیں ساڈی واہ ورتن پرچولنی اے- نقلیے دی سُرت نوں اوہ آپنی سانجھی سیانپ دا انگ جاندے آہے، اوہ سیانپ جیہڑی فقیراں شاعراں کول ہوندی اے-

میلہ تھیٹر دے تمبو کناتاں، کھڈاراں دی آونی بولنی، اوہناں دے پینتڑے بانے، سٹیج دی بنتر اوہدی سجاوٹ پڑدہ ایہہ سبھ شیئیں وکھاون والیاں نوں ویکھن والیاں کولوں دریڈا تے اُچیرا کریندیاں آہن- وکھاونہار ہُن نویں شہر واس وچولا میل دے لڑ لگ چکا ہا- اوہدی نشا تاہیوں ہو سکدی سی جے اوہ وی وچولا میل وانگ ویکھن والیاں نوں آپنی امیری دی آپنے دراڈے تے اچیرے ہوون دے رعب دی مار دے کے اُٹھن جوگا نہ چھڈے- شہری سیٹھ تھیٹر وانگ میلہ تھیٹر نے وی کُوڑی لِشک پُشک راہیں خلقت دے دِل وِچ حاکم دھڑیاں دی پَت رکھائی- لوکاں دیاں اکھاں وِچ حاکماں دی رہتل دی موہ جگائی- حاکمی دا رعب جھلن والیاں نوں حاکم بن کے نالدیاں اُتے رعب پاون دا سواد دسیا-

پُرانے پِڑ وِچ ٹِکٹ دی باندھ نہ آہی- منڈلی والیاں سائی تے ویل راہیں آپنا خرچ کماونا- ویکھنہاراں جو سَردا دینا- جیہناں کولوں نہ سرے اوہناں اُتے کوئی بھار نہ ہونا- پِڑیں ڈُھکن وِچ آپنیاں کھڈکاراں نال ویکھن وکھاون دی سانجھ مانن وِچ پیسے دی روک نہ آہی- ٹکٹ دی باندھ نے جیہناں نوں باہروں موڑیا اوہناں دیاں دلاں نوں تھیٹر ولوں اوپرایا- پر ایس اوپر دے اندر ای تھیٹریں چلدی کھیڈ دی موہ وی دُھکھی- جس باہروں مُڑدیاں نوں ٹُنیا، تُسیں خالی ہتھ او سو مینوں چکھ نہیں نہ سکے- تسیں مینوں چکھ نہیں سکے سو ہِینے او- دِلوں دماغوں وی خالی او- تھیٹر نے کیہ وکھاونا ہا ایہہ اصل گل نہیں- اصل گل ایہہ ہے جو تھیٹر دا سواد تہاڈی پُج توں باہر اے- سو تُسیں بندے دے درجیوں وانجے گئے او- بندے اوہ ہن جیہڑے ٹکٹ تار کے اندر پُج گئے نیں- اودھر ٹکٹ تار کے اندر پُجن والے چِکڑ گھٹے وِچ نِٹھ کے بیٹھے اَڈیاں اکھاں نال کِنا کِنا چِر پئے اُڈیکدے نیں بئی سٹیج دے مونہہ توں گُھنڈ لتھے تے کوئی اچرج وکھالی ساڈے نال میل کرے- پر جد اوہ اچرج وکھالی ساڈے ساہمنے آوندی اے تے آکھدی اے تُسیں میرے نال میل نہیں کر سکدے- ایتنا ای ڈھیر اے جو میں تہانوں آپنیاں عاشقاں دی لِسٹ وِچ رکھ لیا اے- تہاڈے ایہو بھاگ نیں جو تسیں ہمیش میرے تائیں پُجن دی آس پئے پالو تے ایتھے پُج کے آپنا دل دماغ میرے اگے گہنے پا کے سکھم سکھنے پئے پر تو-

جدن میلیاں وِچ بجلی آئی تاں میلہ تھیٹر والیاں ون سونیاں لائیٹاں تے لاؤڈ سپیکراں کولوں وی ویکھنہاراں توں دراڈیاں اچیریاں ہوون دا کم لیتا- لائیٹاں دا چمکار لوکاں نوں انھیاں کریندا اے، لاؤڈ سپیکراں دی واج اوہناں نوں بولیاں کریندی اے- ایہہ دونویں رچھ بنے آہے سُناون وکھاون لئی پر ایتھے ورتیندے نیں ایس واسطے جو لوکاں دے کن تے اکھاں تھیٹر وِچ آ کے اوہناں دے نال نہ رہن-

میلہ تھیٹر والیاں دی سوچ تے اوہناں دے نشانے میلے وِچ لتھے دُوجیاں وپاریاں نالوں وکھرے نہیں ہوندے- میلے وِچ ہر وپاری دی نیت ہالیاں کامیاں کولوں ودھ توں ودھ پیسہ اگرا ہون دی ہوندی اے- ہر وپاری دُوجے نال رِیس تے کھار وِچ بدھا ہوندا اے- ہر اِک دی تک ایہو ہوندی اے جو انبھول گاہک نوں سوچن جاچن دی ویہل نہ دِتی ونجے- تاں جو اوہ اصلوں بے تھوہا ہو کے مونہوں منگیا مُل تارے- ہٹی اگے گوڈیاں پرنے ڈگے تے کِھیسے جھاڑ کے ٹُردا بنے-

لائیٹاں تے لاؤڈ سپیکراں دا ایہہ کم کوئی اُچیچا میلہ تھیٹر دا یاں میلے دے وپاریاں دا ای نہیں- پُورے زروال ورتارے وِچ لوء کولوں انھیاں کرن تے واج کولوں ڈوریاں کرن دا کم لیتا جاندا اے- شہراں وِچ وستاں ایویں ای وکیندیاں ہن- اشتہار بازی لفظاں راہیں مت مارن دا واج راہیں بولیاں کرن دا رنگاں مورتاں راہیں انھیاں کرن دا ناں اے- زروال ورتارے دے آگو جلسیاں وِچ لفظاں پینتڑیاں راہیں سٹیج سجاوٹ راہیں تے لاؤڈ سپیکراں راہیں ایہو کم کریندے نیں- اوہ وی لوکاں دی سوچ نوں کُھنڈیاں کیتیوں باجھ آپنے لبھ والا سودا لوکاں اگے نہیں ویچ سکدے- سٹیج اُتے چڑھیا بندہ عام خدائی کولوں نویکلا تھی ویندا اے- لاؤڈ سپیکر اوہدی واج نوں وڈیا کے بندیائی دی وِتوں باہری واج بنا دیندا اے- ایہہ واج سُنن والے اُتے ورھدی اے تاں اوہ آپنی ہوند بُھلا کے سٹیج چڑھے دُراڈے اُچیرے بندے دیاں درشناں وِچ گواچ جاندا اے- ایہہ دراڈا بندہ اوہنوں آپنا ویری نہیں جاپدا سگوں آپوں حاکم بنن دے سپنے دا، بے وسی تے نمانپ کولوں چھٹکارے دا نشان جاپدا اے- حاکم دھڑیاں نوں خلقت دی ایس مجبوری دی ڈاڈھی سار ہوندی اے- سو اوہناں دے موہری ہر ویلے مونہہ سوار کے نویں سو نویں مکھوٹے لا کے ریڈیو ٹی وی اخباراں رسالیاں وِچ پئے پسردے نیں- اوہناں نوں تروہ ہوندا اے جے اِک پل وی ساڈی واج عام واج جیہی ہوئی ساڈا قد کاٹھ عام بندے ساواں تھیا تاں خلقت دے دل توں ساڈا جادو لتھا- اساں موئے-

نواں لوک راس تاں اُسر سکدا اے جے اوہدی اُساری وِچ سیٹھ تھیٹر تے میلہ تھیٹر دی چڑھتل دا پُورا تے ٹُھکواں توڑ ہووے- سیٹھ تھیٹر میلہ تھیٹر تے اوہناں دی ماں جائی فلم دی بنتر دی وار (تاریخ) انگریز وپار شاہی دی، اوہدیاں وچولیاں تے گدی نشیناں دی لوکائی اُتے چڑھت دی وار اے- نویں وار دا جم پُرانی وار دے دھرو نوں ٹَھلن راہیں ہوندا اے- نواں لوک راس ناں ہے نویں وار جمن دے آہر وِچ لوک دے جُڑن دا- نویاں راس واناں ایس جُڑت راہیں پُرانی ورتی دے دابے دی اُلی خلقت دے دل توں لاہونی اے- ایہہ چوکھیاں پرتاں والا باریک کم اے- لوک راس ایہہ کم تدے ای سار سکدا اے جے ایس کم وِچ جُٹدیاں اوہ آپ نواں تھیوے- آپنی نویں بنتر پُرانی دے توڑ اُتے اُسارے- راس وِچ نشانے بنتر توں وکھ کوئی شے نہیں ہوندے- بنتر ای نشانیاں دی جیوندی جاگدی صورت ہوندی اے- جے بنتر پُرانی رہی تاں نشانے سرپر پُرانے رہسن- بنتر پُرانی رہی تاں نواں لوک راس نواں اکھواندیاں وی کم اوہو کریسی جیہڑا سیٹھ تھیٹر تے میلہ تھیٹر کریندے آئے ہن- راس آپنی بنتر راہیں لوک نال گل کریندا اے- اوہ بنتر جیہدا مُول ای ویکھنہاراں نوں حاکماں دے تھلے لاون تے آپنے آپ کنوں وجوگن ہووے، بندے نوں آپنے آپ نال تے دُوجے نال جُڑن دا سدا کیویں دے سکدی اے-

سیٹھ تھیٹر تے میلہ تھیٹر دی بنتر دا تروڑ ایہہ نہیں جو نواں لوک راس پُرانیاں لوک راس دھاریاں نقلیاں تے واریاں دے ہنڈائے ڈھنگ مُڑ ورتن لگ پوے- جیون دا کوئی ہنڈیا ڈھنگ مُڑ نہیں ورتیج سکدا- اوہ جیوندیاں دے میچ نہیں ہوندا- جیوندیاں پلوپل آپنے میچ دے نویں سو نویں ڈھنگ ویترنے ہوندے نیں- نویں لوک راس دی بنتر جیہڑے وی ڈھنگ ویترے پرکھ اوہناں دی ایہو ہوسی بئی اوہ لوکاں نوں آپنے آپ نال گل کرن دا سِرورتی نوں سمجھن پرکھن دا سربندھ بنا کے دیندے نیں کہ نہیں- پُرانیاں نقلیاں واریاں ایہہ سربندھ آپنے وسیب دے حساب سِر بنایا- نویں راس نے آپنے وسیب دے حساب سِر بناونا اے-

راس پُرانا اِتھاواں لفظ اے- تھیٹر نے ایہنوں ورتوں وِچوں کڈھ کے ایہدی تھاں مَلی- ہُن جے راس نے تھیٹر نوں ورتوں وِچوں کڈھ کے مُڑ آپنی تھاں تے آونا اے تاں اِک نواں لفظ بن کے آونا اے- نویں وار دا نشان تھی کے- نویں وار دا ہتھیار تھی کے- کیوں جو لفظ نِرے لفظ نہیں ہوندے-