فرید بھنڈار

میاں محمد بخش ایس جوڑ وِچ کتاب دے تت ول سینتر کیتی اے- ایہدا ویروا اگیرے ہو ویسی- پہلی گل جیہڑی اساں کرنی اے اوہ تے ایہہ ہے جو میاں صاحب نے عِشق دے سفر وِچ سانوں رمزاں راہیں جیہڑی دُنیا وکھالی اے اوہدے دو انگ نیں، اِک دیواں دا وسیب اَتے اِک پریاں دا- دیو رمز نیں ہوَس دی تے پریاں محبت دی-

ایہہ دوئے انگ اِک دوجے دا تروڑ نیں - ہوس دی دُنیا لوبھ ویہار اے تے محبت دی صِدق ویہار-

ایہناں رمزاں پِچھے منس دی پوری وار اے- دیواں دی دُنیا وِچ لوبھ ویہار اے جیہدا ٹِیچا اے مَلّ- ایہہ ٹِیچا ای لوبھ ویہار دا گیڑ پیا گیڑدا اے- میاں محمد ساہویں تُرک مُغل بادشاہی دا اُساریا سمھالیا وسیب اے- جیہڑا ہُن انگریزاں آن مَلیا اے- انگریزاں اِتھاویں بھوئیں والی تے اتھاویں ونج ورتارے دے اندر اپنی پِچھوں آندی راس والی دِیاں نالیاں وگا دِتیاں نیں -

ایہہ ہے دیو دُنیا- ایہدے ساہویں ہے صِدق محبت دے ورتارے والی پری دُنیا- ایہہ دوئے دُنیاواں بندے دے باہر وی نیں تے اوہدے اندر وی، اوہدی کرنی جرنی وِچ- ایہناں دا کھہیڑ وی چِرکالا اے- میاں محمد صاحب کھہیڑ نُوں بھیڑ وِچ سِکھریا اے- پری وسیب نے دیو وسیب نُوں ہرا مُکایا اے- بندے اندروں صدق محبت دی سکت عشق بنی تے اوہنے ہوس لوبھ نُوں مار کے کڈھ سٹیا-

بندے نُوں ایس سفر وِچ گھنیاں اَوکڑاں جرنیاں پئیاں نیں - سیف الملوک بندہ اے- اوہدے اندر جاگیا اے اُدّم پری دُنیا وِچ وسن دا، صِدق محبت مانن دا- اوہنے دیو دُنیا دی قید جری پر ہار نہیں منّی- اوہدے سِرڑ نے پری دُنیا تے دیو دُنیا دا بھیڑ لوایا- تے دیو قیدوں اُدھر کے اوہنے اننت میل کیتا، پری بدیع الجمال نال-

سیف الملوک دا سِرڑی اُدّم ای اوہ تلوار اے جیہڑی اوہدی ظاہرا شہزادہ ہوند والی لاٹھی وِچ چھپی بیٹھی اے-

میاں محمد صاحب آپ ای رمزاں کھولیاں وی نیں:

روح شہزادہ، شہ مُہرے نیں صِدق محبت بھائی

حِرص ہوا دُوئی دا بنگلہ کوٹ ایہدے تن دی جائی

آز حرص دو شیر دراں دے، قُفل دراں بدبختی

ملکہ خاتون ایہہ دِل سُتّا شہوت جادو تختی

نفس اساڈا دیو مریلا غفلت ندی ڈُونگھیری

جہل صندوق ہوئے دو پکّے کُنجی اِسم چنگیری

پنکھی پنجریاں وچ حِسّاں پنج باطن پنج ظاہر

باغ اِرَم ول تانگھاں کردے نِکلن ہووے نہ باہر

بابل مُرشد جِس شہہ مُہرے تحفہ چِیز پُچائی

اُس دے دِتے لَے شہہ مُہرے ہِمَت کریں کمائی

ملکہ خاتُون سُتی جاگے خبر دیوے دِلبر دی

چلّے نال جمال دسالے سمجھو رمز فقر دی

پُر کر آن شراب پیالہ ساقی رنگ رنگیلا

سہج ہووے فِر رنج مُصیبت جاں سنگ ٹُرے وسیلہ

پی نشہ جے مستی آوے جان قضِیئے سارے

کنگالوں فِر شاہ کہاواں وِچھڑے مِلن پیارے

مِصر دے بادشاہ شاہ عاصم دے گھر اولاد نہ آہی- گھنی سہک جر کے ترسیویں دا پُتر جمیا- عاصم کول وڈیاں دے دِتے دو سلیمانی شہہ مُہرے آہے- اوہنے اوہ پُتر دے گل پائے- سیف ملُوک نُوں اِک شہہ مُہرے وِچ پری بدیع الجمال دِسی تے دُوجے وِچ اپنا آپ- اوہنوں بدیع الجمال نال مِلن دی لگن لگ گئی- اوہنے ماپے چھڈے بادشاہی چھڈی تے عِشق دے پندھ پے گیا- ایسے پندھ وِچ اوہنوں بہرام دیو دا قلعہ دِسیا- اوہ اندر گیا تے ڈِٹھے پنکھی بند پِنجریاں وِچ، قُفل بدھے دراں دے اندر- تے ہور قُفل کھول اوہ دُھر اندر گیا تے تکیوس سراندیپ دے بادشاہ دی دِھی ملکہ خاتون جیہنوں بہرام دیو اوہدے گھروں چا آندا آہا اپنی ہوس پاروں - ملکہ خاتون اوہدی ہوس دے ڈھائے چڑھنوں انکار کیتا تاں بہرام دیو اوہنوں بے ہوش کر کے رکھ گیا- مہینے دے مہینے آ جگاوندا اے تے اوہدی نہ سُن کے مُڑ بیہوش کر کے ٹُر جاندا اے- سیف ملُوک اِسم پڑھ ملکہ خاتون نُوں جگایا- (اِسم نام اے، ناواں دا ناں، سبھ شناساں دی شناس، کُل اِکائی-) ملکہ خاتون جاگ کے سیف ملُوک نُوں اپنی سُنائی تے اوہدی سُنی- ملکہ خاتون دسیا جو بدیع الجمال میری سہیلی اے- اوہدا تَھوہ وی دسیوس تے دیو دی جِند دا بھیت وی جیہڑا دیو نے آپ اوہنوں دِتا ہا- ڈُونگھی ندی وِچ صندوق تے صندوق وِچ کبوتر- اوہ بہرام دی جِند اے- سیف نے اِسم راہیں اوہ صندوق کڈھ کھولیا تے دیو نُوں مار دِتا- ملکہ خاتون نُوں اوہدے گھر پُچا مُڑ بدیع الجمال نُوں مِلن نِکلیا- بہرام دے پیو دیواں دے بادشاہ ہاشم

فِر= پِھر، پھیر، فیر، مُڑ کے-

نے سیف الملوک نُوں پُتر دے قتل دی سزا دِتی- اوہنوں کُھوہ وِچ سٹ دِتا- بدیع الجمال دے پیو

پریاں دے بادشاہ شہہ پال دی ہاشم نال لڑائی ہوئی (دیواں دے بادشاہ دا ناں ہاشم اے- ہاشم عربی لفظ اے- پریاں دا بادشاہ شہہ پال اے- ایہہ ناں دیسی جاپدا اے تے دیسی ناواں دی رِیت ول کھڑدا اے سانوں، رِیتل باندھ وِچوں کڈھدا اے- ایہہ بھیت ناواں دا مذہباں قوماں بولیاں دی باندھ کھول کے اِکائی دا درس وکھاوندا اے)- ہاشم ہار گیا، دیو ویہار مُکّا تے سیف الملوک آزاد ہویا تے بدیع الجمال نُوں مِلیا- ویاہ ہو گیا تے دوئے مِصر جا وسے-

میاں محمد ایہہ وی دسیندے نیں جو مِصر رمز اے پُوری منس ہوند دی- ایہہ ہوند مَلّ دی باندھوں تاں اُدھر سکدی اے جے کُل اِکائی دی تانگھ ایہدے اندر عشق دا اُدم بن ونجے تے کُل اِکائی نال اِک ہوون دے پندھ پاوے ایہنوں -

سو میاں صاحب دی بنائی کتاب دی رمز لاٹھی وِچ ایہو سیف چھپی ہوئی اے-

ایہہ قِصہ فارسی وِچ لِکھیا گیا- اوہ لِکھت بادشاہاں دے قبضے وِچ اے- بعضے بادشاہ ایہنوں کدیں کدارے پڑھ سُن کے سواد گھندے نیں، متے ایس پاروں جو ایہہ اوہناں دے قبضے وِچ اے اوہناں دی دبَلّی لوکائی دی سُننی توں باہر- آپ اوہ بادشاہ ایس پیتلے کدی کدارے چٹخاریوں اگیرے نہیں جا سکدے- آپ عِشق دے پندھ نہیں پے سکدے کیونجو ایہہ مَلّ دا اُلٹا اے، اوہنوں جڑھوں پُٹیون- تے بادشاہی کھلوتی ای مَلّ دے سِر تے ہے- مَلّاں دی مَلّ ہو کے- سو بادشاہی ایس رمز کہانی نُوں قابُو رکھ کے ایہنوں خلق دیاں کنّاں توں پروکھے کیتی بیٹھی اے- اوہنوں ایہا سواد سُکھاوندا اے-

میاں محمد صاحب دی کتاب وچ کُل اِکائی نار اے جیویں لوک بولی دی جوڑ رِیت ہے- کُل اِکائی توں وکھ تھئے نر دیو نیں - نر دیو نار ہوند اُتے مَلّ مار کے اوہنوں اپنی ہوس لئی ورتیندے نیں - جے نار نابر ہو کھلووے تاں اوہنوں کُل اِکائی دا عشق اُدھاردا اے-

میاں صاحب فارسی کتاب نُوں شاہی فارسی جوڑ رِیتے ای اُلتھیا اے- تے اندرے اندر اوس جوڑ رِیت دے ہیٹھ فقر دی تُل دھر اوہنوں اُتھلیا اے- میاں محمد دی ایہہ کرنی وی ''سَیف چھپی وچ لاٹھی'' اے-

ناواں دیاں معنیاں بارے اِک دو گلاں ہور-

ہاشم لفظ دے مُڈھلے ارتھ کھا کے ہضم کرنہار، بھن کے پَچاون ہار دسے نیں ارتھالیاں (پلَیٹس تے ہور) متے ایہو کارن ہے دیواں دے بادشاہ دے ناں دا- شَہ پال ناں شَوہ پال دی گُنجار وی سُناوندا اے-

پال لفظ نِرا دیسی ناواں ول ای نہیں دھیان ساڈا کھڑدا- ایہہ سانوں اشر بنی پال دا چیتا وی کرویندا اے- جیہڑا مسِیہوں چھے سو ورھے پہلاں بابل دا بادشاہ ہا- بابل شہر اجوکے عراق وچ ہا- (محمود غزنوی دے سمکالی دمشق دے سلطان نُوں متے ایسے پاروں سواد آوندا ہا ایس کہان نُوں اوہلے بہہ کے واچن نال-) اشتر بنی پال نے مِصر نُوں مار مَلیا ہا- سیف ملُوک دے مُلک نُوں - سَیف ملُوک وچ اشتر والے کئیں گُن نیں جیویں ون سون بولیاں دی سار-

اشتر بنی پال نال سیف الملوک دی حِکایت دا لاگا سانُوں ویلے دیاں ریتل باندھاں اُلانگھ کے بندیکی وار دے مُڈھ ول کھڑدا اے- پر میاں محمد بخش دی لِکھت ایس وار کھلار نُوں جَگ تے جُگ دی اِکائی بناون دا اُدم پئی کریندی اے، لوک بولی دی جوڑ رِیت دے سُبھا سِر-